به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی اسراء: آئین رونمایی از کتاب گرانسنگ «تحریر الاصول» (تقریر درس خارج اصول حضرت امام خمینی(ره) توسط مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی)، در سالن همایش های بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء برگزار گردید.

در این مراسم حجت الاسلام و المسلمین مقدسی مدیر پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه علوم وحیانی معارج به ارائه توضیحاتی در خصوص جایگاه علم اصول و روند تدوین وآماده سازی کتاب تحریر الاصول پرداخت.

وی در سخنان خود اذعان داشت: دانش اصول كه روش استخراج فروع و مسائل دینی از مبانی علمی آنهاست از اصیل­ ترین دانش­ های علوم اسلامی است كه اولیای دین، ضمن بیان آموزه­ های دینی به اصول و قواعد آن علم، توجه داده­ اند تا بتوان بر پایۀ آن قواعد، علوم، حقائق و معارف الهی را فهم نموده، به آن ایمان آورده و عمل نمود.

حجت الاسلام و المسلمین مقدسی خاطرنشان کرد: در این راستا استوانه ­های این دانش؛ به ویژه در سده ­های اخیر، تلاش­ های ستودنی در شکوفایی این علم، انجام داده ­اند و تحوّلات شگرفی نیز در این علم رخ داده که بارزترین اثر آن، رهایی از اخباری گری است. البته امروزه نیاز و ضروت به علم اصول به گونه­ ای گسترش یافته كه بدون آن، راه ورود به فهم احكام مسدود است. این دانش، همچنان نیازمندِ افزایش و برجسته­ کردن شاخص ­های محوری از قبیل: مبانی فقه حکومتی، مبانی فقه اجتماعی، مبانی فقه تمدنی و مانند آن است که می ­توان آنها را برپایۀ منابع فقه؛ یعنی کتاب و سنت تبیین کرد؛ چنان­که یكی از موارد قابل بررسی در این گستره، نقش عقل و نوع تعامل آن با نقل است كه حضرت استاد؛ آیت الله العظمی جوادی آملی(دام عزّه)­ بیش از دو دهه در حوزه­ های علمی در این باره بیانات ارزشمند و تحوّل گرایانه­ ای به منظور فهم عمیق­ تر و صحیح­ تر دین ارائه نموده­ اند که به برخی از آنها در مقدمه کتاب شریف «تحریرالاصول» اشاره شده است.

مدیر پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه علوم وحیانی معارج با بیان این مطلب که صفت «جامعیت» کلید واژه شخصیّت امام راحل(قدّس سرّه) است، تصریح داشت: امام(ره) سالکی وارسته و واصلی به حق پیوسته بود که سالیانی متمادی پرچم اخلاق و تهذیب نفوس حوزویان وغیر آن را در اهتزاز نگه داشت و به حق، معلم اخلاق و مهذِّب نفوس بود؛ چنان­که بیش از دو دهه مدرّس برجسته حکمت متعالیه بود و در همان حال، عرفان عملی و نظری را تدریس می­ کرد و در آن موضوعات، تألیفات فاخری پدید آورد. علاوه بر فلسفه و عرفان و اخلاق، در وادی فقه و اصول بیش از سی سال تدریس و تألیف داشته که صدها فاضل و مجتهد و فقیه تربیت کرد و ده­ها جلد اثر ارزشمند اصولی؛ فقه فتوائی و استدلالی نوشت.

وی ادامه داد: تقریرنویسی و به سامان‌آوری درس استاد از سوی شاگردانِ برجسته، در حوزه‌های علمیه امر رایجی است كه پیشینه‌ای كهن دارد و این كار در فن اصول، آثار فراوانی را به عرصه قلم آورده و یكی از این نمونه‌ها، تقریر محاضراتِ اصولیِ، فقیهِ كم نظیر؛ بنیانگذار انقلابِ شکوهمند و نظام اسلامی؛ حضرت امام راحل(قدّس سرّه) است. تدریسِ فقه و اصول؛ به ویژه اصولِ ایشان، در دهۀ سی شمسی ـ در حالی که زعامت علمی و مرجعیت عالیه شیعه بر عهدۀ حضرت آیت الله العظمی بروجردی(قدّس سرّه) بوده ـ زبان زد خاص و عام بود و انبوهی از فاضلان حوزه بر گرد او حلقه زده و از تحقیقات اصولی ایشان بهره می­ بردند.در میان این شاگردان، اشخاص ممتاز و محققان خبیرِ آن مائدۀ علمی، به تقریر آن پرداخته‌‌اند که از سه دوره تدریس خارج اصول ایشان تقریرهای متعددی نوشته شده و می­ توان از تهذیب الأصول، تنقیح­ الأصول، معتمد الأصول، جواهرالأصول، محاضرات فی الأصول، نام برد. یكی از این برجستگان، حضرت علاّمه جوادی آملی (دام مجده) است كه از ابتدای مبحث استصحاب در دورۀ دومِ تدریس اصول معظم­ له حضور یافته و به تقریر آن پرداخته و در دورۀ سوم، آن را تکمیل کرده­ اند و اکنون به عرصۀ علمی ارائه می­ شود.

حجت الاسلام و المسلمین مقدسی در خصوص کتاب تحریر الاصول بیان داشت: این اثر نفیس در چهار جلد به سامان آمده است؛ جلد یكم و دوم آن، حاوی بخش مبادی علم اصول و مباحث الفاظ است. جلد سوم آن، بخش قطع و ظن و بخشی از مباحث شک تا تنبیه چهارم مباحث اشتغال را به خود اختصاص داده و جلد چهارم آن، ادامه مبحث شک؛ یعنی مباحث استصحاب را مورد بررسی قرار داده؛ چنانکه مبحث تعارض ادّله، همچنین باب اجتهاد و تقلید، در این مجلد جای گرفته که قهرا حجم بیشتری را به خود اختصاص داده است.

وی خاطرنشان کرد: امام راحل عظیم ­الشأن، در دورۀ سوم از تدریسِ اصول فقه، به تنبیه چهارم مبحث اشتغال ـ که احکام مربوط به اطراف علم اجمالی را بررسی می کند ـ رسیده بود، به دست رژیم منحط پهلوی به ترکیه، سپس به نجف اشرف تبعید شده بودند و این بحث در همین­ جا متوقف شد و در نتیجه کتاب تحریرالاصول، از این قسمت تا ابتدای مبحث استصحاب را فاقد است. این اثر نفیس که با همکاری مؤسسه تنظیم و نشرآثار حضرت امام راحل (قدّس سرّه) و پژوهشکده فقه و اصولِ پژوهشگاه معارج، به تحقیق آمده، در دو محورِ تقویم نص و تخریج مصادر صورت پذیرفته است و در نهایت حضرت استاد (دام عزه)، سطر به سطر آن را ملاحظه نموده و مواردی را اصلاح و تکمیل کرده ­اند.

مدیر پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه علوم وحیانی معارج در خصوص مراحل تحقیق کتاب تحریر الاصول ابراز داشت:  مراحلی که در این این تحقیق انجام یافته، شامل این موارد است؛

1. تقویم نص و غلط ­­گیری با تطبیق بر دست­ نوشت حضرت استاد (دام ظله).
2. تفکیک متن از پاورقی.
3. ویرایش و تیتر­گذاری در مواردِ مورد نیاز و رتبه ­بندی تیترها.
4. جا­به­ جایی متن در برخی موارد (با استفاده از دستخط حضرت استاد (دام عزّه)).
5.  مستند­سازی، سپس مقابله علمی و انطباق مصادر تخریج شده با منابع اصلی برای رفع خطا.
6.  بازخوانی متن و شبهه­ زدایی و رفع ابهام در مواردی از آن به فرمان حضرت استاد (دام عزّه).
7. تکمیل سه مورد از متن، با استفاده از کتاب شریف مناهج­ الوصول حضرت امام(ره) که این مواردِ افزوده شده، در پاورقی جای گرفته است نه در متن؛ تا تمایز قلم حضرت امام راحل(قدّس سرّه) و تقریر حضرت استاد (دام عزّه) مشخص باشد. البته این موارد مواردی بوده که مقرّر معزّز در جلسه درسِ مربوط، حضور نداشتند.