از ويژگىهاى روز عرفه دعا و نيايش به درگاه ربوبى است. پيشوايان معصوم ما با استفاده از موقعيت معنوى روز عرفه، مردم را به راز و نياز و تقويت پيوند با سرچشمه کمالات ترغيب و تشويق مىکردند.
سالار شهیدان(ع) نیز با استفاده از فضاى معنوى روز عرفه در صحراى عرفات و در دامنه کوه جبلالرحمه مناجات زيباى خود را زمزمه کرده و آواى ملکوتىاش نه تنها در ميان حاجيان خانه خدا در صحراى عرفات طنينانداز بود بلکه آن نيايشهاى عاشقانه در طول تاريخ، دلهاى مشتاق را تحت تاثير قرار داده است.
حضرت علامه جوادی آملی ضمن ارج نهادن به چنین موقعیت والایی بیان داشتند:
در آستانه روز ترويه كه حاجيان كوي دوست احرام ميبندند از مكه به سرزمين عرفات و مشعر و منا حركت ميكنند قرار داريم در آستانه روز پر بركت عرفه قرار داريم كه روز معروف دعا و نيايش سالار شهيدان حسينبنعليبنابيطالب(علیهما السلام) و سالروز شهادت اولين نايب خاص آن حضرت وجود مبارك مسلمبنعقيل(سلام الله عليه) است و در آستانه مهمترين عيد از اعياد اسلاميمان عيد قربان هستيم انشاءالله عامل تقرب همه به خداي سبحان در كنار اين روزهاي پر بركت را داريم كه اميدواريم ذات اقدس الهي همه را مشمول ادعيه زاكيه ولي عصر (اروحنا فداه) قرار بدهد و ما اگر به يك گوشه از گوشههاي مناسبتهاي ياد شده عمل بكنيم بقيه مسائل برايمان حل است.
معظم له در فرمایشات دیگری به اهمیت دعای روز عرفه پرداخته و آنرا به منزلۀ اذن دخول حرم الهی دانسته و بیان کردند:
در عرفه يک مراسم رسمي است به نام دعاي عرفه اين دعا بايد بيرون دروازه مکه و حرم باشد و کساني که مهمانان خداي سبحاناند مهمان حرماند مهمان کعبهاند لذا از قبل بايد بروند بيرون ناله و لابه و ضجه کنند تا تطهير بشوند و اجازه ورود بگيرند؛ الآن کسي که ميخواهد به مشهدي از مشاهد مشرفه بار بيابد اول اذن دخول دارد و ما نیز اگر بخواهيم متقرب بشويم الي الله بايد اين دعا را داشته باشيم اين دعا به منزله اذن دخول حرم توحيد است بنابراین کسي که وارد سرزمين احرام شد عمره بست و عمرهاش تمام شد اگر بخواهد حاجي راستين و واقعي بشود بايد از حرم برود بيرون در جريان عرفات خارج از منطقه حرم است از حرم بيرون است وقتي آنجا ماند و ناله کرد و لابه کرد و آن دعاي معروف را خواند آنگاه واجد شرط ورود به حرم ميشود بعد از آن ناله و لابه وارد مشعر الحرام ميشود که آنجا منطقه حرم است کم کم نزديک ميشود و وارد منا ميشود آنجا تمام زيباييهاي ظاهري خود را به پاي دوست فنا ميکند سر را ميتراشد و با قرباني کردن و رمي جمرات کردن ميتواند از جامه احرام به در آيد آنگاه به او اجازه ميدهند که وارد خانه خدا بشود.
لذا ايام را گرامي بداريم اگر ضعفي در مزاج يك جوان پيدا نميشود روز عرفه را روزه بگيرد و اگر با روزه گرفتن به دعاهاي روز عرفه موفق نميشود روزه نگيرد ولي اين ايام ما هرچه از ذات اقدس الهي بخواهيم به ما عطا می كند.
این حکیم متأله در بخشی از کتاب گرانسنگ صهبايحج خود نیز به بخشهايي از دعاي عرفه امام حسين(ع) پرداخته و عالي ترين مراحل توحيد در این دعای نورانی را به رشتۀ تحریر در آورده و مرقوم داشتند:
دعاهاي خاص حج آكنده از بركات زماني و مكاني و غير آن است. بهترين نيايشي كه جنبه سياسيعبادي حج و زيارت را به خوبي تبيين ميكند، دعاي عرفه عارفِ معروفِ در بين اهل معرفت و سيدِ شاهدانِ كوي شهود و شهادت، سالار جانبازان ميدان نبرد توحيد عليه طاغوت، و سرور پاكان و آزادگان، در ساحتِ فضيلت حضرت حسينبنعلي(سلاماللهعليهما) است؛ زيرا حضرتش در اين دعا هم دستور كفرستيزي و راه طاغوتزدايي و رسم سلحشوري و سنّت سركوبي جنايتكاران را ارائه ميكند و هم ستايش حكومت اسلامي و تقدير دولت مكتبي و ظهور ولايت الهي را نشان ميدهد و هم تجلي هستي ذات اقدس خداوند و ظهور گسترده و همهجانبه آن ذات مقدس و خفاي هر چه غير اوست در پرتو نور او و پيبردن به او از خود او و به غير او بهاندادن و غير او را به او شناختن و ذاتش را عين شهود و مستغني از استشهاد دانستن را تفهيم ميكند.