به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی اسراء: حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در نامه‌ای به محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه با مثبت ارزیابی کردن آثار و پیامدهای داخلی و خارجی قرارداد برجام، بر ضرورت استفاده از آموزه‌های قرارداد صلح حدیبیه در معاهدات بین‌المللی تاکید کرد.

وی تاکید کرد: برجام با همه گفت و شنودها در شمار یکى از بهترین صورت هاى ممکن انعقاد پیمان صلح است.

متن این نامه به شرح ذیل است؛

بسم الله الرحمن الرحیم

حضور ارجمند و گرامى جناب آقای دکتر ظریف

وزیر محترم امور خارجه جمهورى اسلامى ایران

بعد از اهداء سلام و تقدیم ارادت

همانگونه که خاطر شریف استحضار دارد این ایّام مقارن است با اوّلین سالگرد امضای مهمترین سند همکارى که بین ایران اسلامى با قدرت‌هاى بزرگ جهانى منعقد گردیده. این برنامه همکارى که محصول تلاش و کوشش علمى و عملى چندین ماهه آن بزرگواران است و به عنوان سند عزّت و لوح افتخار کشور و نظام اسلامی ثبت گردیده از جهات متعدّدى قابل توّجه و اهمّیت است که لازم است تا آنجا که ممکن است جامعه اسلامى به ابعاد حقوقى و فنّى آن وقوف کامل یافته و از صلابت، اتقان و دقّت نظر اِشراب شده در آن آگاهى یابد.

در باور بسیارى از اشخاص این توافق همکارى مشترک ضمن آنکه براى امّت اسلامى و نظام جمهورى اسلامى بسیار مفید و از ارزش والایى برخوردار است، به جهت اشتمال آن بر یک سلسله اصول بنیادى و قواعد اساسى در حلّ و فصل بسیارى از امور و مخاصمات در عرصه بین‌المللى مي‌تواند نقش مؤثرى داشته باشد.

فارغ از اظهارنظرهاى گوناگونى که معمولا درخصوص این اقدامات اساسى و زیربنائى روانه فضاى سیاسى و اجتماعی مى گردد به سهم خود ثنا و ستایش خویش را از سعى واسع و همّ وافر آن شخص والا همّت و بلند نظر و همچنین اعضای هیات مذاکره کننده اعلام مى نماید و از سعى مشکور آن فرزانگان و عمل مقبول آن بلند همّتان در جهت اقتدار نظام و اعتلاى اسلام به نوبه خود قدردانى نموده و سپاسگزارم.

سخنان تحلیلى و بیانات همه جانبه نگرانه آن وزیر صبور و رییس شکور را به مناسبت سالگرد برقرارى پیمانی که موسوم به برجام است در روزنامه اطلاعات مورّخ بیست و نهم تیرماه مطالعه نمودم، از سر صدق و إخلاص در مقابل آن سخنان که توأم با اندیشه حکیمانه و انگیزه مشفقانه بود به این تدبیر وسیع و درایت شایسته درود و سلام فرستادم، بدون تردید قرارداد برجام با همه گفت و شنودها در شمار یکى از بهترین صورت هاى ممکن انعقاد پیمان صلح با توجّه به شرایط سخت داخلى و دشوار خارجى قلمداد مى شود که از جمله آثار مثبت آن تضمین منافع ملّى و تأمین مصالح اجتماعى است.

از همان زمان در این اندیشه بودم که آیا در مقابل این اقدام گرانقدر، مفید و مؤثّر، غیر از سپاس عقلى و تقدیر لسانى و دعاى قلبى چه تحفهء شایسته اى مى توان تقدیم داشت، این مطلب بر خاطر عاجزم خطور کرد که چون صلح حدیبیّه برترین و مبنایى ترین سندى است که در طول حیات نبىّ گرامى اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) به املاء سیّد انبیاء حضرت محمد مصطفى(صلی الله علیه وآله وسلم) و به قلم سیّد اولیاء علىّ مرتضى(علیهالسلام) نگارش و نهایتاً به امضاء مبارک آن حضرت(صلی الله علیه وآله وسلم) رسیده است و از سوى دیگر این قضیّه مبناى همه معاهدات در جهان اسلام حتّى پیمان هایى که حضرات معصومین (علیهمالسلام) مبادرت به انعقاد آن نموده اند قرار گرفته، خوانشى عمیق تر و تحلیلى وسیعتر بدون هیچگونه قصد انطباق یا داعیه سنجش و قیاس ارائه نمایم تا اهمّیت اصل اصیل مذاکره و نقش اثر گذار صلح در فرهنگ غنىّ قرآن و سنّت حضرت محمّد(صلی الله علیه وآله وسلم)براى جامعه و نظام دینى بیش از پیش روشن و مورد توجّه قرار گیرد.

رازها و رموز فراوانی از لحظه آغاز تا آنِ انجام این حماسه شور و هنگامه شعور نهفته است که بدون تردید میتوان آن را بزرگترین سند حقانیّت و برترین نماد عقلانیّت اسلام دانست. آنچه از بیان امام صادق(علیهالسلام) ساطع گشته که فرمود: [و ما کانقضیّه اعظم برکه منها] هیچ ماجرائی به وسعت برکت و خیر صلح حدیبیّه نبوده است، حاکى از کارآمدى و اثر گذارى این معاهده صلح براى اسلام و امّت اسلامى است.

از جمله ویژگیهاى برجسته این معاهده صلح که قرآن کریم از آن به فتح مبین یاد نموده اینکه؛ در باور هیچ انسانی خصوصاً مهاجر و انصار نمىگنجید که روزى پیامبر گرامى اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم)با مشرکین و کفّار قریش که دشمن ترین دشمنان اسلام و مسلمین و شخص پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) هستند و بیست سال پیاپى با آنان در جنگ و ستیز بودند از درِ همکارى درآمده و معاهده صلح امضاء نماید، پروردگار متعال از جایگاه وحى و آیات قرآنی به ویژه سوره مبارکه فتح این قضیّه را از گام نخستین که رؤیاى صادقه حضرت پیامبر اعظم(صلی الله علیه وآله وسلم) براى ورود به مکه و انجام عمل عمره بود تا همه حرکتها و اقدامات و حتی نتایج آن را به بیان وحى آراسته تا کمترین ابهامى در ذهن احدى خلجان نیابد و این پنداشت در ذهن احدى خطور نیابد که این اقدام رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم) شخصى و یا بر مدار منافع جریانى است. همانند آنچه در مقام معرّفى ولایت و نصب علىّ ابن ابیطالب(علیهالسلام) به عنوان ولیّ رخ داد که پروردگار جهان خود زمام امر ولایت(علیهالسلام) و نصب و اعلام آن را به عهده داشت و رسولش را تنها مأمور ابلاغ دانست و یادآور شد که اگر ولایتعلى ابن ابیطالب (علیهالسلام) به صراحت تمام ابلاغ نشود رسالت شما ابلاغ نگردیده.

یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ

چه این که حتّى برخى از خواص اصحاب به شکّ افتاده و این سخن را بر زبان راندند که؛ به خداوند سوگند از روز نخست مسلمانیم تا کنون به این اندازه شکّ نکرده بودم و حتّى جسارت را از این حدّ نیز گذرانده و با خطاب به پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)گفتند: مگر تو پیامبرنیستى چرا با مشرکین و کفّار معاهده صلح برقرار و از مواضع اصولی پا پس نهاده و عقب نشینى مى نمائى؟ او گفت اگر ما بر حق هستیم چرا در امر دینمان تن به ذلّت سپاریم؟ که رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)در جواب فرمود من رسول خدایم و او یاور من است و من از فرمان الهى سرپیچى نخواهم کرد.

آنچه در شرایط کنونى ضرورت آن بیش از هر امر دیگر به نظر مى رسد آشنایی جامعه اسلامى و آگاهى نظام دینى به صلابت مذاکره و قدرت صلح است که بعضاً از هر سلاحى نافذتر و از هر ابزارى مؤثرتر است این ضرورت و اهمیّت با توجّه به رویکرد جهان، سازمان ها و نهادهای بین المللی به مسأله مذاکرات و معاهدات دو چندان گردیده و بایستی آن را فرصتى براى ظهور منطق وحیانى قرآن کریم و مشرب ربّانی عترت طاهره (علیهمالسلام ) دانست.

اسلام در معاهده صلح حدیبیّه چهره جمال و سیماى جلالش را در پرده عقلانیّت و اعتدال توأم با درایت و تدبیر حضرت نبوی(صلی الله علیه وآله وسلم)به نمایش نهاد و عقل و قلب جهانیان را متوجّه صداقت علمى و عدالت عملى خویش گردانیده است.

امّا آنچه امروز در جهان معاصر خصوصاً در خاورمیانه و در ممالک اسلامى شاهد هستیم، چیزى جز تحریف در معرفت قرآنی و انحراف از ارادت به سنّت نبوىّ(صلی الله علیه وآله وسلم)نیست. همانگونه که خاطر جنابعالى استحضار دارد پاره اى از انسان نماهاى روزگار ما در چهره فرقه هاى اسلامى همانند داعش و النصره بدون توجّه به اینگونه حقایق قرآنی و معارف سنّت حضرت نبوی(صلی الله علیه وآله وسلم)خوى توحّش و خصلت تنمّرى خویش را در قالب تمسّک به برخى آیات متشابه و اعتصام به پاره اى از اقدامات مبهم و پیچیده سنّت حضرت پیامبر اعظم(صلی الله علیه وآله وسلم) اظهار مى دارند. آنان به دروغ تحت لواى توحید و زیر پرچم رسالت قرار گرفته و به دور از منطق مهر و قهر و نا آشناى به فلسفهء جنگ و صلح دست به خیانت و اقدام به جنایاتى نموده و مى نمایند که خارج از حدّ انسانی بلکه حیوانى و توحّش عصر جاهلى است. در عین حال خیل عظیمى از دور ماندگان از کاروان معرفت و بازماندگان از قبیله ارادت خصوصاً جوانان که به این دسته از مسائل، حوادث، قضایا و اقدامات بنیادى اسلام آشنائى لازم و کافى ندارند در دام حیله بازان و چنگال قدرت مداران اسیر گشته و به این گروه گمراه پیوسته اند که موجب خذلان دنیوى و خسارت اخروى گشته.

با مطالعه تحقیقى پیرامون معاهده عظیم صلح حدیبیّه که در کمال هوشمندی و فراست ایمانى به همراه سکینت به یادگار نهاده الهى و انعطاف حکیمانه حضرت نبوی(صلی الله علیه و آله و سلّم) تصویب و تدوین شد، جهات فراوان و عمده اى مى توان یافت که این گزارش کوتاه ظرفیّت بار معنایى و کارکردى تمام آن را ندارد، اجازه مى خواهم تنها به ده جهت اساسى آن که در این معاهده به صورت چشمگیر و نمایان است اشاره نمایم، چنانچه آن وزیر دانشمند صلاح بدانند بسیار سزاوار است که بعد از تحقیق کامل و همه جانبه پیرامون این پیمان و تدوین علمى و آموزشى آن به عنوان یک ماده درسى در دانشگاهها خصوصاً دانشگاه وزارت امور خارجه کرسى بیابد که این سند می تواند از نقطه نظر ایجاد روابط و مناسبات بین المللی خصوصاً بین کشورهاى اسلامى الهام بخش و مؤثّر باشد.

همچنین شایسته مى نماید که هنرمندان شریف و سینماگران متعهّد کشور با توجّه به میزان اصالت و قلمرو تأثیراین سند عزّت و افتخار براى تولید اثر سینمائى فاخر همّتى شایسته بگمارند که جامعه جهانی امروز تشنه مشاهده اینگونه از تحولاّت اساسى در اندیشه دینى هستند.

پیشاپیش از مقام معظّم رهبری انقلاب که با حساسیّت تمام و قاطعیّت کامل نسخه برجام را راهبری، هدایت و حمایت نمودند سپاسگزارى نموده و همچنین از دولت محترم تدبیر و امید که با روش عقلانیّت و منش اعتدال با آگاهی و وقوف همه جانبه خطر نموده و علیرغم همه فشارها از داخل و تمامی تهدیدها از خارج با شجاعت شایسته و نه قلدرى وارفته فرجام نیک این برجام را اعلام داشتند قدردانى و حق شناسى مى نمایم.

با إخلاص و ارادت، حوزه علمیّه قم

مرتضى جوادى آملی