رئیس بنیاد بین المللی اسراء با تأکید بر اینکه باید امام را در اقدامات شجاعانه، حکیمانه و با شهامت شناخت، گفت: ما باید این جلوه‌های امام را به جهانیان، به ملت خود و به نسل‌های جدید که امام را نشناخته‌اند و با اندیشه‌ها، اقدامات، دیدگاه‌ها، مواضع و حرکت‌های مختلف امام آشنا نیستند، معرفی کنیم. اگر این مسائل به‌درستی شناخته شود، بدون شک بازنگری در اندیشه جامعه ما رخ خواهد داد، و مردم ما، به‌ویژه جوانان، خواهند توانست امام را همچنان به‌عنوان رهبری زنده و حاضر، در کنار خود احساس کنند و امیدوار هستیم که این‌گونه باشد.
حجت‌الاسلام و المسلمین استاد مرتضی جوادی آملی در گفت‌وگو با خبرنگار جماران، با تأکید بر اینکه خواسته جامعه علمی و عموم مردم است که شرایط احیای اندیشه و تفکر عالی امام مورد بازنگری قرار گیرد، اظهار داشت: کاری که در این سطح انجام شده و منجر به تغییر رژیمی با بیش از ۲۵۰۰ سال سابقه به رژیمی دیگر، آن‌هم یک رژیم مدرن گردید که نظام‌های علمی و سیاسی بشر آن را پذیرفته‌اند و تأمین حقوق جامعه در این‌گونه نظام‌های سیاسی بیش از پیش مورد توجه قرار دارد و از طرفی با مبانی و اندیشه‌های بلند و متعالی اسلام نیز سازگار است، طبیعتاً اقتضائاتی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
رئیس بنیاد بین المللی اسراء افزود: شخصی که چنین اقدام اصیل و عظیمی را انجام می‌دهد، طبیعی است که تبعات این اقدام به‌سادگی قابل‌مدیریت نیست؛ بلکه نیازمند وسعت نظر، گستردگی میدان دید و اندیشه‌ای بسیار عمیق و ژرف، و همچنین شهامت عملی است. گاهی نیز نیازمند سنت‌شکنی‌هایی است که امری سهل و آسان به شمار نمی‌آید. امام رضوان‌الله تعالی علیه با آن قدرت علمی از یک سو، شهامت و شجاعت عملی از سوی دیگر، و آشنایی با میادین مختلف، از جمله عرصه سیاست از سوی سوم، و سایر جهات، چنین جسارت‌ها و جرئت‌هایی را در طول دوران ده‌ساله حکمرانی و حاکمیت خود از خود نشان دادند.
وی تأکید کرد: برای حکومتی که در گام‌های نخستین خود قرار دارد و به منظور آن که بتواند در عرصه سیاست رقابتی شایسته و مناسب ایجاد نماید، به این تحولات، به این شهامت‌ها و شجاعت‌ها از یک‌سو و به اندیشه‌های متعالی از سوی دیگر نیازمند است. از سوی دیگر، قابلیتی اجتماعی برای امام رضوان‌الله تعالی علیه فراهم بود و همچنین پذیرش و مقبولیتی که در جامعه نسبت به ایشان وجود داشت، این امر را از جنبه‌ای دیگر تسهیل می‌نمود. با این‌حال، همواره ساختارشکنی و تغییر سنت‌ها و رویه‌ها، امری دشوار و طاقت‌فرساست.
استاد مرتضی جوادی آملی گفت: امام رضوان‌الله تعالی علیه تا پیش از آن که به مصدر حکومت برسند و در جریان موسوم به شکستن جریان طاغوت قرار بگیرند، بیانات و اظهاراتی داشتند که مبتنی بر مبانی و باورهای اصیل اسلامی ایشان بود. اما زمانی که در مصدر حکومت قرار گرفتند، اقتضائاتی را در فضای حکمرانی مشاهده کردند که این اقتضائات مستلزم ساختارشکنی و پذیرش اموری بود که این امور چندان ساده و آسان نبود. در برخی موارد، ایشان از این امور با تعابیری چون «ای‌کاش نبودم» یاد کردند. مسأله نوشیدن «جام زهر» نیز از جمله این موارد است.
وی ادامه داد: بنابراین، برای آن که جامعه بتواند از یک‌سو از این عقبه‌ها و گردنه‌های سخت عبور کند و از سوی دیگر، موانع و مشکلاتی را که بر سر راه حکومت‌ها وجود دارد پشت سر بگذارد، و از سوی سوم، با سنت‌های کهن که بعضاً دست‌وپاگیر هستند و فضای فعالیت‌های حکومت را در نظام مدرن محدود می‌سازند، مقابله کند، بدیهی است که چنین اقداماتی سهل و آسان نخواهد بود. ولی امام رضوان‌الله تعالی علیه، ظرفیت‌هایی داشتند که می‌توانستند ساختارها را بشکنند و سنت‌های به‌جامانده‌ای را که بعضاً حتی رنگ‌وبوی مذهبی به خود گرفته بودند، زیر پا بگذارند و جامعه را از این موانع و گردنه‌های دشوار عبور دهند.
رئیس بنیاد بین المللی اسراء تأکید کرد: پذیرش برخی از جهات، از جمله مسأله مشورت‌هایی که از سوی مشاوران امین و دل‌سوخته به ایشان ارائه می‌شد، برای امام موردتوجه بود. ایشان این مشورت‌ها را می‌پذیرفتند. گرچه مسائل کارشناسی نیز همواره مورد توجه ایشان قرار داشت، اما مشورت‌های افراد امین و پذیرش این معنا که باوری که پیش‌تر در ذهن وجود داشت و اکنون دیگر جایگاهی ندارد، از جمله مسائلی بود که ایشان به آن توجه ویژه‌ای نشان می‌دادند.
وی تصریح کرد: اگر بخواهیم به برخی از رویدادها و وقایع سنگین دوران حاکمیت امام رحمت‌الله علیه اشاره کنیم، وقایعی که هم نیاز به شجاعت و شهامت عملی داشتند و هم مستلزم دیدی وسیع و جهانی بودند، می‌توان نمونه‌هایی از آنها را برشمرد. یکی از این موارد، مسأله حج ابراهیمی بود. امام در باور و اعتقاد خود، بر آن بودند که حج باید اقامه شود. اگر حج اقامه گردد، قطعاً می‌تواند بسیاری از مسائل جهان اسلام، بلکه جهان بشری را، در حقیقت حل‌وفصل نماید. ایشان ایده‌هایی بسیار بزرگ و پیام‌هایی متعالی در این زمینه داشتند. اگر آن ایده‌ها و پیام‌ها موردتوجه جهانیان و امت اسلام قرار می‌گرفت، این خود یک ساختارشکنی عظیم در فضای اسلام به شمار می‌رفت و باعث می‌شد نوع ارتباطات در جهان اسلام و وحدت امت اسلامی در سایه حج شکل گیرد، و «منافع للناس» که در قرآن کریم درباره حج آمده، محقق گردد.
استاد مرتضی جوادی آملی ادامه داد: این باور در امام وجود داشت و در هر سال نیز چنین رویدادی شکل می‌گرفت. پیام‌هایی که ایشان صادر می‌کردند، بسیار شجاعانه، همراه با شهامت، بلکه دارای وسعت نظر و میدان اندیشه‌ای گسترده بود. زمانی که مخالفان و جریان‌های معارض مشاهده کردند که اگر این مسیر ادامه یابد، حکومت آنها متزلزل خواهد شد، به مقابله برخاستند، و در نتیجه، حادثه تلخ «حج خونین» شکل گرفت.
وی اظهار داشت: از دیگر رویدادهای مهمی که در مسیر باورهای امام رحمت‌الله علیه در راستای حاکمیت اسلامی ایشان شکل گرفت، پیام تاریخی‌ای بود که امام به اتحاد جماهیر شوروی ارسال داشتند. در آن پیام، امام آینده این نظام را در چهارچوب یک نظام سیاسی الهی ترسیم کردند و با صراحت تمام فرمودند که اکنون که صدای خردشدن استخوان‌های کمونیسم را می‌شنوید، برای‌آنکه با یک آینده تلخ سیاسی مواجه نشوید، باید مسیر دیگری را انتخاب نمایید. این اقدام، اتفاقی بسیار بزرگ بود که در تاریخ معاصر جهان ثبت شد.
رئیس بنیاد بین المللی اسراء افزود: موضوع مهم دیگر، مسأله پذیرش قطعنامه بود. تردیدی وجود ندارد که امام رضوان‌الله تعالی علیه در ابتدا مصمم بودند که جنگ را تا زمانی که ممکن است ادامه دهند. ایشان با شعار «جنگ، جنگ تا رفع فتنه»، قدرت‌های کشور را در عرصه نظامی، امنیتی، سیاسی، اجتماعی و مردمی بسیج کرده بودند و بر آن بودند که صدام را سر جای خود بنشانند. اما آنچه در جریان پذیرش قطعنامه روی داد، مصالحی را اقتضا می‌کرد که نشان از جرأت و شهامت بالای امام داشت.
وی ادامه داد: اگر در زمانی جنگ نماد عزت و عظمت ایران اسلامی بود و ادامه آن ضرورت داشت، در نقطه‌ای دیگر، هنگامی که ادامه جنگ دیگر به صلاح امت اسلامی نبود و موجب آسیب به جامعه اسلامی می‌گردید، آن‌گاه کنار کشیدن و دست‌کشیدن از جنگ، اقدامی نیازمند جسارت علمی، شهامت عملی و شجاعت بسیار بود؛ به‌گونه‌ای که امام، خود آن را به «سرکشیدن جام زهر» تعبیر کردند. این واقعه، یکی از رویدادهای بزرگ دوران رهبری امام بود و هر رهبری توان چنین تصمیمی را ندارد که اگر ببیند تصمیمی که پیش‌تر اتخاذ کرده، دیگر مؤثر نیست، بتواند شجاعانه از آن بازگردد.
استاد مرتضی جوادی آملی گفت: رویداد دیگری که باید بدان اشاره کرد، پیام معروف هشت‌ماده‌ای امام رحمت‌الله علیه بود. این پیام بسیار کوبنده و توفنده، خطاب به حکومت، قوای سه‌گانه و ساختار اجرایی کشور صادر شد و آنها را به مسیر حکمرانی صحیح و اصیل فراخواند. باید توجه داشت که تمامی مسئولان نظام اعم از قوه مقننه، مجریه و قضائیه از شاگردان مکتب امام بودند؛ اما گاه در مسیر حکومت، انحرافاتی شکل می‌گرفت که به زیان اسلام و جامعه اسلامی بود. امام، زمانی که این احساس را پیدا کردند، آن پیام مهم را صادر نمودند که در واقع یک شوک سیاسی به کلیت نظام وارد کرد.
وی افزود: نهیب‌هایی که امام در مقاطع مختلف از دوران حکمرانی خود صادر می‌کردند، نشان از شهامت و شجاعت ایشان در حکمرانی داشت و این ساختارشکنی در سنت امام رضوان‌الله تعالی علیه، معنا و جایگاه خاصی داشت. ایشان دارای آن قدرتی بودند که بتوانند دستگاه قضایی، دستگاه‌های امنیتی، نظامی و انتظامی را در جایگاه صحیح خود بنشانند و از تعدی، تجاوز و مرزشکنی که گاه توسط این قوا رخ می‌داد، جلوگیری نمایند و به آنها بفهمانند که هر قوه در چه حوزه‌ای حق مداخله دارد. یکی از بیانات صریح امام که حتی در وصیت‌نامه ایشان نیز به‌وضوح آمده است، همین مسأله بود که قدرت‌ها باید در جایگاه خود قرار داشته باشند و نباید در امور دیگران مداخله کنند. در مورد مجلس نیز، امام تأکید داشتند که «مجلس در رأس امور است» و باید امور کشور را مجلس اداره کند. این مطلب را با قاطعیت کامل بیان می‌کردند.
رئیس بنیاد بین المللی اسراء تأکید کرد: حتی در خصوص نیروهای نظامی، و به‌ویژه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که همواره مورد تکریم امام بود و همواره می‌فرمودند: «اگر سپاه نبود، کشور نبود»، همین امام فرمودند که نیروهای نظامی در حوزه‌های غیرنظامی و سیاسی نباید مداخله نماید. ایشان ورود این نیروها به مسائل سیاسی و حکومتی را تقریباً شرعاً جایز نمی‌دانستند و حتی آن را حرام می‌شمردند. این نکات، مسائلی است که در سنت فکری و حکمرانی امام و در قالب ساختارشکنی ایشان به‌منظور ایجاد یک نظام اسلامی شایسته و بایسته جای دارد.
وی افزود: امید آن داریم که این اندیشه‌های اصیل امام رضوان‌الله تعالی علیه مورد غفلت واقع نشود. اگر ما از امام و بزرگواری او سخن می‌گوییم، بزرگواری امام در این اقدامات، در این ویژگی‌ها و در این مواضع متبلور است. شناختن امام با صرف اطلاق لقب «بزرگوار»، مفید نیست؛ بلکه امام را باید در همین اوصاف، در این ویژگی‌ها، در این خصائص و در این اقدامات شجاعانه، حکیمانه و با شهامت شناخت. در غیر این صورت، بزرگواری به معنای اخلاقی آن –که شخصی طبع بلند داشته باشد– برای تحلیل حکمرانی و سیاست‌ورزی امام کافی نخواهد بود. بزرگواری اخلاقی، یک مسأله است؛ اما بزرگواری حکومتی و سیاسی، به‌ویژه در فضایی که در جهان اسلام قرار است حرکت‌های اصیل الهی شکل گیرد، امری دیگر است. این همان موضوعی است که امام را در صحنه سیاست، به رهبری بزرگ تبدیل کرد.
استاد مرتضی جوادی آملی در پایان گفت: ما باید این جلوه‌های امام را به جهانیان، به ملت خود و به نسل‌های جدید که امام را نشناخته‌اند و با اندیشه‌ها، اقدامات، دیدگاه‌ها، مواضع و حرکت‌های مختلف امام آشنا نیستند، معرفی کنیم. اگر این مسائل به‌درستی شناخته شود، بدون شک بازنگری در اندیشه جامعه ما رخ خواهد داد، و مردم ما، به‌ویژه جوانان، خواهند توانست امام را همچنان به‌عنوان رهبری زنده و حاضر، در کنار خود احساس کنند و امیدوار هستیم که این‌گونه باشد.
منبع: جماران