قیام پانزده خرداد 1342 سرآغاز جدی یکی از بزرگترین رخدادها؛ یعنی انقلاب اسلامی در تاریخ ایران است که ریشه ها و علل آن، ارتباط نزدیکی با برنامه ها و سیاست های ننگین حکومت پهلوی داشت واز طرف دیگر نیز بیانگرحمایت و خواست مردم مسلمان ایران، از رهبری امام خمینی (ره) بود.

این رخ داد سیاسی در واقع، ادامه مخالفت روحانیون و مراجع با اصلاحات و روش های سرکوبگرانه رژیم پهلوی بود. بدین ترتیب که روحانیون فرا رسیدن ایام محرّم آن سال را فرصتی مناسب برای تبلیغات علیه برنامه ها و سیاستهای محمدرضا پهلوی دانسته و با ترتیب جلسات، انجام مکاتبات و صدور اعلامیه هایی، ارتباط بین خود و مردم را گسترش داده و خود را مهیا می ساختند.

از منظر حضرت علامه جوادی آملی این قیام مقدس دارای ارکانی محکم و استوار است که در ذیل به تبیین دیدگاه معظم له پرداخته شده است.

آن كس كه اين قيام را به پا كرد، قيّم و مفسر اين قيام است
ایشان در یکی از خطبه های نماز جمعه سال1371 که به امامت معظم له برگزار شده بود بیان داشتند:
امروز پانزدهم خرداد 1371 هجري شمسي است؛ در پانزدهم خرداد 1342 هجري شمسي قيامي به پا شد كه آن قيام، روشنگر انقلاب بود و رهبر انقلاب(رضوان الله عليه) آن قيام را به خوبي ترسيم كرد ـ آن كس كه اين قيام را به پا كرد، قيّم اين قيام و مفسر اين قيام است ـ چهار ركن، 15 خرداد را ترسيم كرد: اول آنکه زمانش عاشورا بود كه سخنراني امام در عصر عاشورا زمينه اين قيام را در دوازدهم محرم كه پانزدهم خرداد بود فراهم كرد (اين زمان)؛ زمين و مكان هم که مهد فقاهت بود يعني مدرسه فيضيه (اين دو ركن اساسي يعني زمان و زمين و مكان عامل مهم پانزدهم خرداد شد)

ركن سوم نیزاين است كه فرمود بنگريد كه شهداي پانزدهم خرداد از چه گروه بودند؛ الآن كه ساليان متمادي از آن مي‌گذرد و شايد كساني از نزديك شاهد آن صحنه نبودند, لوح قبور شهداي پانزده خرداد را ببينيد كه آيا غير مسلمان در اين قيام حضور داشت يا همه مسلمان و ارادتمندان عترت طاهره بودند, هيچ غير مسلماني در اين قيام سهمي نداشت؛ چهارم: وقتي از لوح قبورشان فهميديد اينها شيفتگان عترت طاهره بودند, زندگي داخلي اينها را بررسي كنيد كه از قشر مُسرِف و مُترَف بودند يا از طبقه محروم و مستضعف. با بررسي اين اضلاع چهارگانه روشن مي‌شود كه پانزده خرداد براي هميشه روز عزاي عمومي است يعني عاشورا جلوه كرد فيضيه ظهور كرد مسلمانها عمل كردند محرومين به پا خاستند؛ ما وامدار مكتب و مَدرَس و مسلمين و محرومانيم.

این حکیم متأله در مقطع دیگری رخداد خونبار و تاريخ‌ساز پانزده خرداددر عصر عاشورای حسینی را طليعه‌اي براي انقلاب اسلامي و ایجاد فرصت‌هاي مناسبی جهت حضور مردم در اين صحنه‌ها قلمداد کرده و فرمودند:
همان‌طوري كه هدف والاي اين نهضت, قرآني و بر اساس پيام عترت طاهرين(سلام الله عليهم) بود بسياري از زمان‌هاي برجسته اين نهضت هم مقارن  با مناسبت‌هاي ديني مثل عاشورا يا ماه مبارك رمضان بود يا 28 صفر  و مانند آن.
اين راهپيمايي‌ها زمان‌هاي مناسبي بود كه مي‌تواند مصداق زماني باشد كه خداي سبحان به آن زمان و عصر سوگند ياد كرده است اينكه فرمود: ﴿وَ الْعَصْرِ﴾  عصر نبوّت است, عصر ولايت است, عصر خلافت است, عصر ظهور قرآن و عترت است, عصر ظهور دين است اين‌گونه از اعصار مورد سوگند خداي سبحان است. مهم‌ترين نكته آن است كه اين نهضت براي احياي كلمه حق بود. وقتي امام راحل درروز عاشورا قيام كرد و آن سخنراني رسمي امام راحل در مدرسه فيضيه در عصر عاشورا سامان پذيرفت رخداد خونبار و تاريخ‌ساز پانزده خرداد شکل گرفت كه طليعه‌اي براي انقلاب اسلامي بود و همچنين در فرصت‌هاي مناسب كه مردم در تمام اين صحنه‌ها حضور پيدا مي‌كردند و با ايثار و نثار, اين نظام را پيش‌بيني وآبياري كردند تا نظام سامان پذيرفت.

ایشان وظیفۀ ما را حفظ رهاورد قرآن و عترت برشمرده و خاطر نشان کردند:
وظيفه ما حفظ رهاورد قرآن و عترت است كه در اين كشور وليّ عصر سامان پذيرفت. مهم‌ترين كاري كه نظام اسلامي كرد قرآن و عترت را از محجور بودن به در آورد و فاصله بين جامعه و قرآن و عترت وفاصله بين امّت اسلامي و معارف الهي را كم كرد, فاصله بين حوزه و دانشگاه را كم كرد, فاصله بين خانواده‌ها و معارف قرآني را كم كرد و اين كشور را سامان بخشيد, پايه داد و پايدار كرد. ايران اسلامي در خيلي از صحنه‌ها مظلوم بود و اما در جريان نظام اسلامي توانست روي پاي خود بايستد و استقلال خودش را حفظ كند.

--------------------------------------------------------------------------------
منبع:خطبۀ نمازجمعه سال71وپیام به انجمن زنان مبارزدر سال