پایگاه اطلاع رسانی اسراء ـ سرویس دین و اندیشه: یکی از قیام‏های ‏خونین مردم مسلمان ایران به رهبری مراجع تقلید در قرن معاصر، که نقطه عطفی درتاریخ قیام‏های اسلامی در تاریخ صد ساله اخیر است، قیام مردم مسلمان و غیرتمند ایران  زمین درسال 1314 هجری شمسی در مسجد گوهرشاد و در کنار مرقد مطهر حضرت امام رضا علیه ‏السلام بر ضد دیکتاتوری ‏رضاخان، و کشف حجاب او است.

فاجعه خونین حمله به مسجد گوهرشاد یکی از اوراق ننگین تاریخ در دوره رضاخان بود که طرح اسلام زدایی به اجرا گذاشته شد که همزمان با اجباری شدن کلاه شاپو برای مردان ، زمزمه‌های حجاب‌زدایی زنان نیز بلند شد.

بدین مناسبت به بازخوانی پیام علمی و حکیمانۀ مرجع عالیقدر جهان تشیع و مفسربزرگ قرآن کریم حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی  به همايش علمي و تخصصي «حجاب و عَفاف» می پردازیم:

آیت الله العظمی جوادی آملی در این پیام با بیان اینکه عفاف و حجاب، سیرت و صورت متعامل و متقابل انسان فضیلت محور هستند، بیان می دارند:

 عَفاف وحِجاب، سيرت و صورت متعامل و متقابل انسانِ فضيلت محور است، زيرا هويّت اصيل بشر، همانا عقل نظري حاكم بروَهم و خيال در بُعد انديشه، و عقل عملي والي بر شهوت وغضب در بُعد انگيزه است. مقدار رقيقي از عَفاف، مايه احترام به حجاب شده و رعايت حجاب، پايه تحكيم عَفاف خواهد بود.

ایشان مرقوم داشتند: انسان عفيف، حيثيت ارجمند خود را امانت خدا مي‏ داند و با صيانت از آن امين الله مي‏ شود و هرگز به خود اجازه نمي‏ دهد كه حق الهي را هزينه يا حراج كند و با مبتذل شدن، آن را به بيگانگان مبذول دارد. اين انسان شناسي ويژه، قلمرو حَق و تكليف را از هم جدا مي‏ كند و هيچ‏گاه به كسي فرصت نمي‏ دهد كه خود را مالك حيثيت بداند و در برابر حكم خداوند، دعواي انّيّت كرده، هواي خويش را بر فتواي الهي مقدّم بدارد.

پرده‏ داري عفيفانه، مانع پرده‏ دري هتّاكانه است. عفيف كه فرهنگبان عفّت است، از بي‏ حجابي يا بدحجابي رنج مي‏ برد. آن ملكه مستور، عاملِ اين مُلك محجوب است.

معظم له با بیان اینکه بي‏ حجابي يا بدحجابي، هر چند آثار شومي به بار مي‏ آورد؛ ليكن بدترين اثر آن، آسيبي است كه به حريم هُويّتِ انسان مي‏ رسد، مرقوم داشتند:

 حجاب كه يك امر طبيعي است، مانع ديدن يا شنيدن و برخورد بدني است؛ ولي عَفاف كه يك امر فراطبيعي است، مانعِ خواسته برخاسته از هوا و حاجبِ گرايش قلبي است و چون ملكه نفساني و منزّه از مادّه است، مي ‏توان از آن به حجاب نوري ياد كرد كه همانند نماز، حاجبِ مُنكَر است. اين فضيلتِ دروني، همانند آن اَدَب بيروني، ويژه انسانِ سالك است كه «حَي متألّه» لقب گرفته؛ نه حيوان ناطق.

براساس «تفسير انسان به انسان»، بي‏ حجابي يا بدحجابي، هر چند آثار شومي به بار مي‏ آورد؛ ليكن بدترين اثر آن، آسيبي است كه به حريم هُويّتِ انسان مي‏ رسد، زيرا غيرت، يكي از عناصر محوري كمال بشري است و معناي آن غير زدايي است؛ به طوري كه نه به قلمرو شخصي غير تجاوز شود و نه تعدّي غير به حريم شخصي خويش را تحمّل كند و اگر در سخنان نوراني اميرمؤمنان علي بن ابي طالب(عليه‌السلام) چنين آمده است كه «مَا زَنَي غَيُور قَطُّ» يا «عِفَّتُهُ عَلَي قَدْرِ غَيْرَتِه»، ناظر به همين مطلب است.

آیت الله العظمی جوادی آملی در بخش دیگری از پیام خود ، عفت را ضامن سلامت دل بیان داشته و مرقوم داشتند:

عَفاف كه به معناي بسنده كردن به مقدار حلال و پرهيز از زياده ‏خواهي است، جامع فضيلت مالي و غريزي است. انسانِ عفيف، به طور رايگان، سرپرستي اموال يتيم را به عهده مي ‏گيرد و چيزي در قبال زحمتِ نگهداري او و نگهباني مال وي نمي‏ طلبد و به همان روزي خداداد خود اكتفا مي‏ كند: (ومَن كانَ غَنِيژا فَليَستَعفِف) ، چنان‏كه شخص عفيف تعرّض غريزي نداشته و در صدد همسريابي معقول و مقبول است: (وليَستَعفِفِ الَّذينَ لا‏يَجِدونَ نِكاحًا حَتّي يُغنِيَهُمُ اللهُ مِن فَضلِه).

عِفّت، ضامن سلامت دل يا كاشف از آن است. در قبال، طمع‏ ورزي به حريم غريزي بيگانه، عامل مرض قلب يا نشان آن است: (فَلا تَخضَعنَ بِالقَولِ فَيَطمَعَ الَّذي في قَلبِهِ مَرَض وقُلنَ قَولًا مَعروفا). وظيفه زنان در تأمين سلامت دل، در حجاب گفتاري آنان نيز نهفته است، چه اينكه حجاب مردان، گذشته از صيانت نگاه ناروا، در دستگاه شنوايي اينان نيز تعبيه شده است.

معظم له با بیان اینکه انسان عفیف، از تیررس شیطان مصون است، فرمودند: عَفاف، حصن رصيني است كه [انسان را] از گزند گناه حفظ مي‏ كند؛ به طوري كه انسانِ عفيف، از تيررس شيطان مصون است، چنان‏كه از تير تيز شدن نيز محفوظ خواهد بود، لذا هم از ارائه و نماياندن شرربار مصون است و هم از رؤيت و ديدن شرّزا سالم خواهد بود. امام صادق(عليه‌السلام) فرمود: نگاه نامحرمانه تير مسموم ابليس است؛ «النَّظْرَةُ سَهْم مِنْ سِهَامِ اِبْلِيسَ مَسْمُوم وَ كَمْ مِنْ نَظْرَةٍ اگوْرَثَتْ حَسْرَةً طَوِيلَةً». هرگونه تماس نامحرمانه و برخورد غير عفيفانه و پيوند غريزي با نامحرم، گناه ويژه همان عضو محسوب مي ‏شود. امام باقر و امام صادق(علیهماالسلام) فرموده ‏اند: «مَا مِنْ اگحَدٍ اِلَّا وَ هُوَ يُصِيبُ حَظّاً مِنَ الزِّنَا فَزِنَا الْعَيْنَيْنِ النَّظَرُ وَ زِنَا الْفَمِ الْقُبْلَةُ وَ زِنَا الْيَدَيْنِ اللَّمْس».

ايمان به خداي سبحان طعم گوارايي دارد؛ ذائقه كسي آن مزه را مي ‏چشد كه از آسيب نگاه حرام مصون باشد. حضرت امام صادق(عليه‌السلام) فرمود: هركس براي رضاي خدا، نگاه حرام را رها كند، خداوند به او امن و آرامش عطا مي‏ كند و او را ايماني مي‏ دهد كه طعم آن را مي‏ يابد: «مَنْ تَرَكَهَا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ لِغَيْرِهِ اعقَبَهُ الله امْناً وَ اِيمَاناً يَجِدُ طَعْمَهُ».

معظم له با بیان اینکه هم مردان و هم زنان باید کمال خود را در عفاف و جمال خود را در حجاب جستجو کنند و مختص یک گروه خاص نیست، مرقوم داشتند:

عَفاف و حجاب، نه ويژه زنان است، نه خصيصه مردان، بلكه هر دو گروه بايد كمال خود را در عَفاف و جمال خويش را در حجاب جست‏ وجو كنند، چنان‏كه آثار عَفاف و لوازم حجاب، مخصوص حِرفه معيّن نيست، بلكه بايد بركات آن را در تمام شئون فردي و جمعي، مانند هنر، فيلم و تجسيم مشاهده كرد.

ایشان در پایان، عفاف را مایه تقویت نظام امامت دانستند و مرقوم داشتند:

عَفاف، مايه تقويت نظام امامت است؛ لذا در نامه حضرت اميرمؤمنان(عليه‌السلام) چنين آمد: «اعِينُونِي بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سَدَاد»، لذا جامعه باتقوا، نفوس عفيف دارد: «وَ انْفُسُهُمْ عَفِيفَة» و زمينه فرشته ‏خو شدن و با مَلَك محشور گشتن را فراهم مي‏ كند، زيرا جهاد اكبر است: «مَا الْمُجَاهِدُ الشَّهِيدُ فِي سَبِيلِ الله بِاعْظَمَ اجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ لَكَادَ الْعَفِيفُ اگنْ يَكُونَ مَلَكاً مِنَ الْمَلاَئِكَة». تأثير مثبتِ عَفاف در تأمين سعادت فرد و جامعه موجب شد تا در دعاي حضرت ولي عصر امام مهدي موعود(عج) چنين گفته شود: «... وعلي النساء بالحياء والعفّة».

از آنچه بازگو شد، مي‏ توان سرّ سپاهي حيا و عَفاف براي عقل، در برابر جنود جهل علمي و جهالت عملي را دريافت. عَفافِ جامعه، گارد مصمّم عقل و ارتش مجهّز رهبري و دژ نفوذناپذير ديني است [كه] اميد است همگان، به ويژه جوانان اين مرز و بوم اسلامي از آن بهره كافي ببرند.

 ----------------------------------------------------------

منبع:کتاب سروش هدايت جلد4 -  صفحه 246