به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی اسراء به نقل از«ایکنا»؛ عمل عبادی حج، یکی از اعمالی است که آیات متعددی در قرآن پیرامون آن وارد شده است، بدون تردید یکی از آثار اجتماعی حج یکپارچگی و وحدت امت اسلامی است که می‌توان آن را در پرتو انجام این فریضه بیش از پیش دید و این عمل را یک حکم وحدت‌آفرین در جهان اسلام تلقی کرد؛ به‌ویژه در جهان کنونی که امت اسلام بیشتر از قبل نیازمند این وحدت است تا بتواند بر مشکلات خود فائق آید.

علاوه بر این، حج در بعد فردی نیز دارای فضائل و برکات فراوانی است؛ چه این که می‌توان این عمل را یکی از شعائر الهی نامید و خداوند نیز در آیه ۳۲ سوره حج می‌فرماید: «وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»، بنابراین رسیدن به تقوا نیز می‌تواند یکی از برکاتی باشد که در حوزه فردی برای حج‌گذار به دست می‌آید.

به منظور آشنایی بیشتر با فلسفه و اسرار حج و تبیین نسبت این عمل عبادی با انسان مدرن و امروزی با حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی، رئيس بنياد بين‌المللی علوم وحيانی اسراء به گفت‌وگو پرداختیم؛ وی با اشاره به فلسفه حج بیان کرد: حج یکی از شعائر بزرگ و علامت‌های دین اسلامی است که از زمان حضرت ابراهیم(ع) آغاز شده و از جهات زیادی قابل توجه است و با توجه به آموزه‌های وحیانی و آیات الهی به درستی می‌توان به فلسفه حج پی برد.

دکتر مرتضی جوادی آملی در ادامه افزود: اگر بخواهیم به صورت کلی فلسفه حج را دسته بندی کنیم، اولین فلسفه آن انجام یکی از بزرگترین مناسک عبادی بندگان در پیشگاه پروردگار عالم است؛ خداوند متعال در این زمینه فرمود: «وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ» که این حج و عمره برای آن است که انسان، حیث عبودیت و بندگی خود را در پیشگاه خداوند به واضح‌ترین وجهی نشان دهد و در عین حال آن کیفیت جمعی و اجتماعی عمل عبادی نیز ظهور پیدا کند.

وی بیان کرد: گرچه در برخی از عبادات مانند نماز، جهات جمعی در آن توصیه شده است، اما در باب حج به عنوان یک واجبی که برای انسان مستطیع توسط خداوند فرض شده است، این مسئله نمود بیشتری دارد، حج اجتماع عظیمی است که همگان از همه نواحی عالم در یک مقطع زمانی خاص، اعمال عبادی خاص را انجام می‌دهند، ضمن این که جهات عبادی نیز در آن وجود دارد و مسئله همراهی و هم‌سطح بودن همه جمعیت‌های اسلامی و امت‌های مختلفی که در جای جای کره زمین هستند هم در این عمل متجلی می‌شود.

رئيس بنياد بين‌المللی علوم وحيانی اسراء با اشاره به دیگر فلسفه حج تصریح کرد: دیگر فلسفه‌ای که برای حج از نشانه‌های قرآنی می‌توان استفاده کرد، احیای شعائر الهی است، هر دین و آئینی ضمن این که توصیه‌ها و برنامه‌های زیادی دارد، برخی از نمادهایش به عنوان علامت‌های واضحی هستند و لحظه‌ای از انسان جدا نیستند، از جمله آن شعارئی که نشانه و علامت امت اسلامی است که از آغاز این حرکت یعنی توسط حضرت ابراهیم(ع) شروع شده و فرمود: «وَ أَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَ عَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ»، خدای عالم به حضرت ابراهیم(ع) دستور داد که در بین مردم اعلام کن که همگان که توان انجام فریضه حج را دارند حضور یابند و از این رو حج به عنوان یکی از شعائر و نشانه‌های آئین اسلام است.

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی بیان کرد: بنابراین خدای عالم حج را به عنوان شعار اسلامی معرفی کرده و فرمود احیای شعائر نیز در احیای فرهنگ دینی ما نقش مهمی دارد، لذا فلسفه دیگر حج می‌تواند احیای شعائر الهی باشد.

وی در ادامه افزود: فلسفه دیگری که می‌توان برای حج برشمرد این است که طبق آیات الهی، همه برنامه‌های اسلام عموما و حج به صورت خالص و احیای شعائر الهی به صورت ویژه، برای انسان رستگاری و توفیق را به همراه دارد که این توفیق عبارت از تقوای الهی است. انسانی که خود را در مسیر عبادت و بندگی پروردگار عالم به خاک می‌کشد و خود را از همه آنچه که غیر خدا است بری و پاک می‌کند و به صورت خالص به سمت خداوند گام برمی‌دارد که فرمود: «فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ» و به سمت خدای عالم همه جهات خود اعم از فکر و عقل و جوارح را متوجه می‌کند، اینها موارد انسان را به تقوا و صیانت قلب می‌رساند که یکی از اهداف بزرگ حج است و خداوند نیز در این زمینه فرمود: «وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ».

دکتر مرتضی جوادی آملی بیان کرد: یکی از مهم‌ترین فلسفه‌های حج عبارت از احیای توحید و نفی شرک است، خدای عالم در قرآن این معنا را تاکید کرده است و در حقیقت در چنین روزی که یوم الحج الاکبر است، برائت از مشرکان و اجتناب از ارتباط با آنها به عنوان یک فرهنگ‌ دینی معرفی شده است، خدای عالم مسئله اصلاح توحید و نفی شرک را در بدنه حج قرار داد و به همگان این پیام را فرمود که در یوم الحج الاکبر، این مسئله باید مورد توجه قرار بگیرد که اگر همگان حضور پیدا کرده‌اند، این اظهار برائت خدا و رسولش از جریان شرک به عنوان یک هدف اصلی و شعار اصلی در حج باید مطرح شود، اینها امور عمومی و جهات کلی و اصلی است که برای حج در آیات الهی وجود دارد.

وی به توضیح در این زمینه که ولایت یکی از ارکان اصلی حج است پرداخت و گفت: در سوره مبارکه حج خداوند فرمود: «ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَ لْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ»؛ یعنی بعد از این که اعمال حج انجام شد انسان باید آن آلودگی‌ها و پلشتی‌ها را از خود دور کند، در تفسیر این آیه از امام(ع) رسیده که مراد این است که انسان با رسیدن نزد امام و ولی‌اش که فرمود: «تمام الحج لقاء الامام»، در آن دیدار می‌تواند آنچه را که از اشتباه و لغزش‌ها است بزداید.

این استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: درست است که در احکام و مناسک عبادی حج آمده که انسان از آلودگی‌های ظاهری دور شود، اما آلودگی حقیقی عبارت از شرک، انحرافات، ضلالت‌های فکری، جهل و کج‌اندیشی‌هاست که اینها تنها و تنها در سایه حضور امام(ع) برطرف می‌شوند، اگر انسان یک سلسله آلودگی‌های ظاهری دارد که باید آنها را در سفر عبادی حج برطرف کند، آن پلشتی‌ها و آلودگی‌های فکری، ذهنی، عقلی و قلبی به مراتب جدی‌تر است و در ملاقات با امام(ع) است که اینها برطرف می‌شوند.

رئيس بنياد بين‌المللی علوم وحيانی اسراء تصریح کرد: همان‌طور که آیت‌الله العظمی جوادی آملی فرموده‌اند که ولایت یکی از ارکان حج است در واقع این سخن مستند روایی دارد، انسان با لقاء امام(ع) می‌تواند این جهل و جهالت‌ها را از خود دور بدارد، خصوصا در جامعه اسلامی امروز که انحرافات و تحریفات بسیار زیادی وجود دارد و کج‌اندیشان و کج‌القاکنندگان که از شرق و غرب در خصوص اندیشه ناب شیعی اختلال ایجاد می‌کنند و آنچه که می‌تواند اینها را بر طرف کند حقیقت ولایت است، انسان باید به عشق ولایت و این که دیدار با ولایت نصیب او شود به حج برود.

او در ادامه افزود: یک وقت است که لقاء و دیدار ظاهری است که توفیقی است، اما دیدار حقیقی این است که انسان از غفلت، پلشتی و جهل بیرون آید، زیرا امام(ع) نور است و انسانی که از جهل و جهالت و غفلت بیرون آید توجهش به توحید تقویت می‌شود و گویا که با امام(ع) دیدار کرده است.

وی در پاسخ به این سؤال که نسبت حج با انسان مدرن چگونه تبین می‌شود؟ بیان کرد: انسان مدرن دو تعریف دارد، یک تعریف این که معاذ الله لائیک و بی خدا است و اعتقادی به خداوند ندارد و خود را خدای خود می‌داند، تمام توجه این انسان به طبیعت است و طبیعت‌گرا است و هیچ اعتقادی به متافیزیک و جنبه‌های الهی ندارد، این انسان اصلا به این صحنه نمی‌آید تا نورانیت حج برای او آشکار شود.

دکتر مرتضی جوادی آملی در ادامه تصریح کرد: اما اگر مراد از انسان مدرن، کسی است که به وحدانیت و توحید و دین و آئین باور دارد اما در مسیر زندگی امروزی به گونه‌ای قرار گرفته است که ظواهر دنیا با این تبلیغات و رسانه‌های دروغین به او القائاتی داشته که در هاله‌هایی از غفلت و جهل قرار می‌گیرد، باید گفت که انسان در این شرایط می‌تواند خود را از این واقعیت‌های دروغین و تحریف شده کنار بزند و با پوشیدن حوله احرام و با گفتن تلبیه و لبیک به دعوت الهی، می‌تواند همه این انحرافات را کنار بزند.

وی بیان کرد: انسان در این چند روز که برای عمل عبادی حج به مکه مشرف می‌شود می‌تواند از وضعیت دروغین و جعلی که استعمار فکری و فرهنگی در جامعه اسلامی ایجاد کرده است رها شود، به ویژه انسان‌‌هایی که در فضای مدرن زندگی می‌کنند حج می‌تواند آنها را به عالم دیگری متوجه کند.

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در انتهای صحبت‌های خود تصریح کرد: قطعا کسی که در این فضای امروزی همه چیز را کنار گذاشته، به سوی پروردگار آمده، دستگیری خدای عالم نیز شامل حال او می‌شود و به همین دلیل قلب او به ساحت الهی متوجه و از ضلالت و غفلت جدا می‌شود که همگی از برکات و ثمرات این حقیقت والای عبادی است که فرمود: «لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ» که هم منافع مادی و هم منافع معنوی را شامل می‌شود که از برکات حج است.