حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی مدرس علوم نقلی و عقلی در حوزه علمیه و رییس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اِسرا در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، پیرامون شخصیت مرحوم محسن بیدارفر مترجم، مصحح و مدیر فقید نشر «بیدار» گفت: مرحوم بیدارفر انسانی والا و ادیب بود که جنبه‌های مختلفی داشت. متأسفانه گمنامی این‌گونه از شخصیت‌ها باعث می‌شود که ابعاد آن‌ها شناخته نشود و الگو بودن آن‌ها در عرصه فرهنگ دیده نشود. البته خواص و اصحاب بابصیرت که حقاً مسائل را به‌درستی دنبال می‌کنند، این شخصیت بزرگ را از نظر دور نمی‌دانستند اما نوع افرادی که در عرصه فرهنگ هستند، استاد بیدارفر را به‌درستی نمی‌شناختند.

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی اضافه کرد: من به بعضی از ابعاد شخصیت ایشان اشاره می‌کنم، حقاً جا دارد برای وی یک همایش برگزار شود که در باب شخصیت استاد و پیرامون اندیشه، افکار، نظرات، خصلت‌ها و سجایای ایشان و زندگی این انسان وارسته و والا صحبت شود و باعث شود جامعه علمی ما این دسته از افراد را مدنظر داشته باشند و فراموش نکنند و از این‌ها برای دوران حال و آینده نمونه‌هایی داشته باشیم.

رییس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اِسرا این‌گونه افراد را کمیاب توصیف کرد و یادآور شد: این نمونه‌ها در کل جوامع بشری کمیاب، نادر و استثنایی‌اند. همواره این انسان‌ها می‌توانند برای جامعه الگو باشند.

این مدرس علوم نقلی و عقلی در حوزه علمیه مرحوم بیدارفر را محققی توانمند برشمرد و بیان کرد: بُعد برتر او محقق بودن ایشان است. برخی از محققین کارهایی که انجام می‌دهند براساس پیشنهادات و سلایق است اما آقای بیدارفر یک محقق توانمندی بود که حوزه‌ی کار خودشان را درست می‌شناختند. آثار، کتاب‌ها و منابعی را که وجود داشت همه را مطالعه می‌کردند و بین همه آنها یکی را انتخاب می‌کردند و آن را به‌عنوان یک کار تحقیقی جلو می‌بردند.

ایشان به جامع بودن و احاطه داشتن مدیر انتشارات بیدار در موضوع تحقیق و پژوهش اشاره کرد و گفت: محقق بودن یک ویژگی خاص است که تبعاً برای کسانی است که نه‌تنها محقق‌اند بلکه جامع‌اند و به فضای فکری و فرهنگی احاطه دارند. انتخاب یک اثر ماندگار نشان از بصیرت ایشان نسبت‌ به کار است. مثلاً در باب «فصوص» از آثار جناب محی‌الدین عربی، کار سید حیدر آملی اهمیت دارد چرا که در کنار فصوص مکمل و اصلاح‌گر است و خوب می‌تواند زوایای نظرات جناب ابن‌عربی از منظر اندیشه و تفکر شیعی را باز کند و ابهامات را برطرف کند و شبهاتی که احیاناً وجود دارد را کنار بزند.

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی افزود: انتخاب اثر جناب حیدر آملی در کنار ابن‌عربی معلوم می‌کند که استاد بیدارفر منظور بزرگی در نظر داشته‌است. یا در باب جناب صدرالمتألهین، ایشان طبق اقراری که نزد برخی دوستان ما داشتند فرموده‌اند من تمام آثار صدرالمتألهین را مطالعه کرده‌ام. همه کتاب‌ها و رسایل ملاصدرا را خوانده و چیزی را فروگذار نکرده است. بعد مقدمه‌ای هم برای ملاصدرا نوشته‌اند. این‌گونه کارها، کارهای بزرگ و ماندگاری است. کمتر کسی با این اشراف وارد صحنه می‌شود. بنابراین یک محقق محیط بود و احاطه کلی بر مسائل داشتند.
 

این مدرس علوم عقلی بیان کرد: چون وی کتاب‌شناس، کتاب‌دار و کتاب‌فروش بود، تمام منابع موجود را در اختیار می‌گرفتند و بر اساس آن‌ها تحقیق می‌کردند. ویژگی‌های این انسان شایسته و والا دراین‌رابطه این بود. بنابراین اگر محققی احاطه کامل به اکثر منابع را داشته باشد طبعا آن تولید را متفاوت می‌کند.

حجت‌الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی کار استاد بیدارفر را یک کار فرهنگی و تمدنی ارزیابی کرد و تصریح کرد: در خصوص جناب استاد بیدارفر مطالب فراوانی باید گفته شود و ابعاد وجودی این شخصیت برای جامعه علمی و فرهنگی ما باز شود و خدمات ایشان در جامعه علمی دیده شود. به بخشی از ابعاد شخصیتی ایشان اشاره شد اما ایشان هم در مقام ثبوت و تحقیق و هم در مقام اثبات و فرهنگ موفق بود. مستحضرید که یکی از جنبه‌های تمدنی یک جامعه نشر آثار و کتاب‌ها و احیای منابع و متون است. ایشان آثاری که تحقیق می‌کرد و به صحنه می‌آورد به داخل و خارج خارج از کشور عرضه می‌کرد و این یک کار فرهنگی و تمدنی است.

وی افزود: این قدرت انتشار و دیده‌شدن یک هنر اجتماعی محسوب می‌شود و ایشان این هنر را داشت؛ چراکه این عرصه را می‌شناخت و کتاب‌فروش با ناشری نبود که چند کتاب منتشر کند و به فروش برساند. ایشان کاملاً به صحنه فرهنگ و کتاب آشنا بود و مؤلفین و مصنفان داخل و خارج را می‌شناخت و نوع آثار او به‌عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی یا حوزه معرفی می‌شد.

رییس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اِسرا یادآور شد: دیگرانی که از کشورهای عربی به آثار ایشان توجه می‌کردند، نمی‌دانستند ایشان چه کسی هستند و چگونه کار می‌کنند اما وقتی می‌دیدند درنهایت گمنامی این آثار ارزشمند را تولید می‌کند و به‌ نشر می‌رساند به شگفتی و اعجاب این شخصیت پی می‌بردند.

حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی به جنبه دیگری از این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه و عرفان اشاره کرد و گفت: از جمله ویژگی‌هایی که برای جناب آقای بیدارفر می‌شود یاد کرد این است که در مقام مشورت و ارائه، به‌جهت سلطه و احاطه‌ای که به مباحث داشتند هرگز خست به خرج نمی‌دادند و دریغ نمی‌کردند. هر کسی که می‌آمد با گشاده‌رویی ازیک‌طرف و گشاده صبری از سوی دیگر هرچه می‌خواستند در اختیار قرار می‌دادند. کتاب‌هایی که برای خواندن در اختیار قرار می‌داد به‌جای خود، به‌جهت احاطه‌ای که به کتاب، نویسنده‌ها، مؤلفین، سوابق و لواحق کار داشتند می‌توانستند کمک ذهنی و فکری به دانشجو یا طلبه داشته باشد.

این مدرس علوم نقلی حوزه علمیه یادآور شد: شخصیت‌هایی به بوستان کتاب ایشان مراجعه می‌کردند که شخصیت‌های استثنایی بودند. افرادی محقق و نامدار در عرصه‌های مختلف کتاب و کتاب‌شناسی و تحقیق که از تجارب، دیدگاه‌ها و مواضع ایشان بهره می‌گرفته‌اند.

وی بیان کرد: ما نباید این انسان بزرگوار را در عالم بسیار مهم نشر و چاپ و جلوه‌های تمدنی فراموش کنیم بلکه با گرامیداشت یاد و نام، و بررسی آثار و کتاب‌های او و شیوه و روشی که برای کار داشت از ایشان الهام بگیریم و به جامعه به‌عنوان نمونه‌های والای فرهنگی معرفی کنیم.

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در پایان گفت: امروزه معمولاً تحقیقات براساس کار جمعی شکل می‌گیرد اما مرحوم بیدارفر به جهت سلیقه خاصی که داشت کارها را فردی انجام می‌داد. ایشان به خاطر سلیقه، نظم و انضباطی که در کار داشت تنهایی کارها را انجام می‌داد. خودش پشت دستگاه می‌نشست و در تحقیق، تصحیح، ویراستاری و امثال ذلک درنهایت دقت کار می‌کرد و این‌ها و خیلی دیگر از موارد ویژگی‌هایی است که از جناب آقای بیدارفر به یادگار مانده و باید اصحاب رسانه از سویی، اصحاب نشر و چاپ از سوی دیگر، اصحاب تحقیق و تالیف از سوی سوم و اصحاب اخلاق و ارادت از سوی چهارمین این شخصیت را مدنظر قرار دهند و از او الگو بگیرند.