یادداشت:

قرآن کتابی آسمانی و معجزه ای جاوید است که خالق حکیم دستورات جامع و کاملی را جهت راهنمایی انسانها از ضلالت و گمراهی و نیز عبرت از عملکرد گذشتگان توسط اشرف مخلوقات خود نازل نموده است.

صاحب تفسیر تسنیم حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در بنان و بیانات مختلف خود به اثرات معنوی تمسک به این کتاب آسمانی و بهره مندی همیشگی از آن در تمام ابعاد زندگی تأکید فراوان داشته و با استناد به روایات  اعتقاد دارند:

خانه‏ اي كه در آن قرآن خوانده مي‏ شود و دين در آن خانه حاكم است، براي فرشتگان، مانند ستاره‏ هاي آسمان براي اهل زمين نورافشاني مي‏ كند.معظم له بیان داشتند:

مرحوم سيد عبدالحسين شرف‏ الدّين جبل عاملي (رضوان‏ الله تعالي‏ عليه) در شرح حال بعضي از صحابه و بزرگان، نقل مي‏ كند كه بعضي از اصحاب و بزرگان علم و دين و سير و سلوكْ برنامه‏ ها را در منزل تقسيم مي‏ كردند. يعني اعضاي خانواده در شبانه‏ روز اين خانه را روشن نگاه مي‏ داشتند. چنين نبود كه هنگام شب همهٴ اعضاي خانواده بعد از خوردن غذا تا صبح بخوابند؛ بلكه نگهباني مي‏ دادند. مثلا ً مقداري از شب را يكي مشغول عبادت و درس و بحث و تلاوت و دعا بود و ديگري مي‏ خوابيد، سپس ديگري بر مي‏ خاست و به عبادت مي‏ پرداخت و اولي مي‏ خوابيد. به دنبال آن سومي بر مي‏ خواست و به عبادت مي‏ پرداخت به گونه‏ اي كه جز نام حق در اين خانه چيز ديگري برده نشود.

گاهي از يك خانواده، شخصيتي چون شيخ انصاري؛ يا انسان كاملي چون بحرالعلوم تربيت مي‏ شود، كه محصول زحمات چندين سالهٴ گذشتگان و نياكان آنان است. خداي سبحان به رايگانْ فردي ممتاز را به خانواده‏ اي مرحمت نمي‏ كند. آنان سعي مي‏ كردند كه خانه را هميشه روشن نگه دارند و چيزي كه خلاف رضاي حق است در آن خانه انجام نشود، تا كم كم آن خانه بتواند مركز نورانيت باشد و سرانجام شهري را روشن كند.

خانه‏ اي كه در آن قرآن خوانده مي‏ شود و دين در آن خانه حاكم است، براي فرشتگان، مانند ستاره‏ هاي آسمان براي اهل زمين نورافشاني مي‏ كند؛ همان طور كه انسان هنگام ديدن فضاي باز، بعضي از جاها را تاريك و بعضي را روشن مي‏ بيند خانه‏ اي كه در آن قرآن خوانده مي‏ شود و دين در آن حاكم است نیز براي اهل آسمان نورافشاني مي‏ كند.

این مرجع جهان تشیع با تعبیری خردمندانه، قرآن كريم را دفترچه راهنمای شناخت انسان وجهان معرفی و لزوم ورود قرآن به متن زندگی را مورد توجه قرار داده و در بیانات خود ابراز داشتند:

  قرآن كريم به منزله دفترچه راهنماست.خدا جهان را ساخت، انسان را هم آفريد، يك دفترچه راهنمايي هم به نام قرآن فرستاد كه بگويد اين جهان چيست و چگونه از آن‌ بهره‌برداري كنيد؛اين انسان چيست و چگونه اين را به كار ببريد .چنانکه اگر كسي چيزي را توليد كرد يك دفترچه راهنما تنظيم مي‌كند كه معرفي كند اين مصنوع چيست و چگونه از آن بهره‌برداري كنيم لذا كسي كه قرآني زندگي مي‌كند با ماها خيلي فرق دارد؛ما مسلمانيم قرآن تلاوت مي‌كنيم نماز مي‌خوانيم اما قرآني زندگي نمي‌كنيم قرآن در زندگي ما نيست!

  استاد برجستۀ حوزه علمیه با اشاره به روایتی در آداب تلاوت قرآن و مقدمه سازی صحیح قبل از قرائت، به   تبیین واژۀ "افواه" و تفاوت آن با معنای "أسنان" پرداخته و با نگاهی عمیق  و حکیمانه  جلال و کرامت قرآن را مورد توجه قرار داده و فرمودند:

اگر قرآن از زبان طيّب صادر شود انسان و جامعه را معطر می کند.ایشان در ادامه بیان داشتند: به ما گفته اند: «طهّروا أفواهكم فإنّها طُرُق القرآن» نه «أسنانكم»  البته انسان بايد دندانش را مسواك كند که یک سنت ديني و يك دستور پزشكي است. مستحب است انسان در هر نمازي مسواك بكند اين درست است «طهّروا أفواهكم» نه «أسنانكم» دندان را تميز كردن يك مستحبّ بهداشتي است و اگر كسي قصد قربت بكند علاوه بر ثواب ،بركت طبّي هم دارد اما آنكه در روايت آمده فرمود:دهان را پاك كنيد اگر غذاي مشكوك از اين دهان وارد بشود اين مي‌شود ناپاك،حرف مشكوك از اين دهان صادر بشود اين دهان مي‌شود ناپاك، لذا فرمود: دهان را پاك كنيد زيرا قرآن مي‌خواهد از اينجا عبور كند.

اين قرآن آن قدر با جلال و كرامت است كه از هر جايي عبور نمي‌كند. چنانکه ممكن است كسي قرآن بخواندو «ربّ تالي القرآن و القرآن يَلعنه» ـ خداي ناكرده ـ دامنگيرش بشود. [درحالیکه قرآن او را لعنت هم بکند].حقيقت قرآن اگر بخواهد از جايي عبور كند بايد از قلب طيّب و طاهر و حنجره و فضا و لبان طيّب و طاهر دهان عبور بكند و به ديگري برسد «طهّروا أفواهكم فإنّها طُرُق القرآن» اين بخش وسيعش مربوط به نماز است .يك نمازگزار، حمد و سوره مي‌خواند كه به قرائت قرآن برمي‌گردد آن وقت اين دهانِ پاك وقتي قرآن از آن صادر شده است هم خود انسان را معطّر مي‌كند هم جامعه را معطّر مي‌كند.

برخورد شما با قرآن مانند برخورد یهودیان با توراتشان نباشد

توجه به قرآن، استماع و احترام به قرآن، قرائت و تلاوت قرآن و نیز حمل قرآن کریم در آموزه های دینی ما فراوان است اما در مورد حمل و حفظ این کتاب آسمانی تأکیدات خاصی دیده می شود.صاحب تفسیر تسنیم هم این مهم را در بخشی از کتاب ارزشمند حکمت عبادات خود این چنین مرقوم داشته و معتقدند:

دربارهٴ تلاوت قرآن و عظمت مقام آن، در جوامع روايي ما كتابي است كه مشتمل بر چندين باب است. مرحوم كليني (رضوان‏ الله عليه) نيز در كتاب ارزشمند «كافي» بخشي دارند، به نام «فضل القرآن»و بابي است به نام «فضل حامل القرآن» كه از بعضي روايات آن استفاده مي‏ شود انساني كه حامل قرآن باشد با فرشتگان محشور خواهد بود. نه چون يهوديان كه توارت بر آنان تحميل شد امّا توارت را حمل نكردند.

قرآن دربارهٴ يهود مي‏ فرمايد: ﴿مثل الّذين حمّلوا التورة ثم لم يحملوها كمثل الحمار يحمل أسفاراً﴾ خطر يهودزدگي را در چند جاي اين سوره مي‏ بينيم، كه مبادا يهوديت در بين مسلمين رواج پيدا كند. فرمود: شما با قرآن كاري نكنيد، كه يهوديها با توراتشان كردند، تورات را بر آنان تحميل كرديم، ولي حمل نكردند؛ به آنان داديم ولي نگرفتند.

فضل و برتري از آنِ كسي است كه قرآن را حمل كرده، معاني آن را بفهمد و احكامش را عمل، و به آدابش مؤدب باشد؛ آنگاه به حكمتش پي ببرد. كسي كه با قرآن چنين رفتار كند، حامل قرآن است.

امام صادق (عليه‏ السلام) فرمود:«الحافظ للقرآن العامل به مع السَفَرة الكرام البَرَرة» كسي كه قرآن را بفمد و به آن عمل كند با فرشتگان، كه سفراي الهي و اهل كرامت و نيكي‏ اند محشور خواهد شد.

عظمتي كه براي قرآن كريم ذكر شده نشانگر آن است كه باطن قرآن در قيامت از صف مسلمانان و پيامبران و فرشتگان مي ‏گذرد. چون در قيامت صفوف فراواني است، قرآن، مانند انساني نوراني با چهره‏ اي روشن، از كنار اين صفوف مي‏ گذرد. هنگام عبور، افراد آن صف مي‏ گويند: ما او را به خوبي مي‏ شناسيم، او از ماست. ولي از مقام آنها هم مي‏ گذرد، تا به پيشگاه حضرت احديت مي‏رسد و ... .

اينكه فرمود: كسي كه قرآن را بفهمد و عمل كند، با فرشتگان مكرّم محشور مي‏ شود، سرّش آن است كه مسير نزول وحي را فرشتگان كريم تأمين كرده‏ اند ﴿بأيدي سَفَرة ٭ كرامٍ بَرَرة﴾  يعني اين كتاب به دست سفراي كرام بود سپس به دست شما رسيد.

امام صادق (سلام‏ الله‌عليه) به نقل از رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مي‏ فرمايد: «حَمَلة القرآن عرفاء أهْل الجنّة» حاملان قرآن چهره‏ هاي شناخته شده و شناساي اهل بهشت‏ اند.

امید است خداوند متعال توفیقات روز افزون جهت درک حقایق قرآنی را به همۀ ما عنایت فرماید.

--------------------------------------------------------------------------

برگرفته ازکتاب حکمت عبادات،حضرت آیت الله جوادی آملی و جلسات درس اخلاق معظم له