💢 ویژه برنامه ماه ذی الحجه 1445

 سلسله سخنرانی های حجت الاسلام و المسلمین استاد مرتضی جوادی آملی در ماه ذی الحجه 1445هـ

أعوذ بالله من الشيطان الرجيم

بسم الله الرحمن الرحيم

«الحمد لله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين».

سخن پيرامون يکي از مهمترين و عمدهترين برنامههاي اصيل اسلامي به نام حج است. حج با داشتن ويژگيهاي فراوان و فوق العاده، اوج شکوه و جلال اسلام است و خداي عالم براي حج از يک سو و برنامهها و مناسکي که براي حج هست از سويي ديگر اهتمام ويژهاي قائل شده است و در سخنان الهي در قرآن کريم و همچنين در بيانات ائمه معصومين(سلام الله عليهم اجمعين) در باب حج، سخنان فراواني بيان شده است.

از مجموع آنچه را که در اين بيانات آمده، اين معنا فهم ميشود که خداي عالم بسيار تأکيد و اصرار بر اين معنا دارد که جريان مکه، کعبه و آيات بيناتي که در آن سرزمين وجود دارد، خصوصاً اعمال و مناسک حج بايد در نهايت اوج و عظمت برگزار بشود. به بخشي از حکمتهايي که در کلمات معصومين(سلام الله عليهم اجمعين) آمده است اشاره ميکنيم تا حجگزاران ما معرفت بيشتر و عمق شناخت اصيلترين را نسبت به حج داشته باشند.

از امام صادق(عليه السلام) اين روايت آمده و اين سخن هست که حضرت ميفرمايد خداي عالم اجتماع انسانها را از شرق و غرب عالم قرار داده است در سفر حج تا نسبت به يکديگر شناخت پيدا بکنند و معرفت انساني در فضاي حج براي همگان اتفاق بيافتد، از يک سو. از سويي ديگر هم نسبت به آثار پيغمبر، سنت و سيره رسول گرامي اسلام و آنچه که از احاديث نوراني از رسول مکرّم اسلام آمده است مردم بشوند و به عنوان معيارهاي حيات و زندگي طيبه براي خود قرار بدهند. با آمدنِ همه افراد از اقصي نقاط عالم از دورترين نقاط عالم و اجتماعي که کنار هم پيدا ميکنند اين سنت پيامبر و کلمات الهي متذکر ميشود و باعث ميشود که اينها به دست فراموشي و نسيان سپرده نشوند. اين بيان امام صادق(عليه السلام) است که ميفرمايد: «فَجَعَلَ فِيهِ الِاجْتِمَاعَ مِنَ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ لِيَتَعَارَفُوا»؛ اين اراده خداست که از شرق و غرب عالم يک اجتماع عظيمي شکل بگيرد و نسبت به يکديگر تعارف و شناخت حاصل بشود و تبادل فرهنگي و علمی و معرفتي و ديني اتفاق بيفتد و اين وحدت و انسجام جوامع ديني و اسلامي به بهترين وجهي شکل بگيرد.

و همچنين «وَ لِتُعْرَفَ آثَارُ رَسُولِ اللَّهِ ص»؛ سنت پيامبر، سيره او، احاديث او، بيانات او و آنچه که از رسول مکرّم اسلام به يادگار مانده، در اين مراسم احيا ميشود «وَ تُعْرَفَ أَخْبَارُهُ وَ يُذْكَرَ وَ لَا يُنْسَى».

بنابراين ما نبايد فکر کنيم که احياناً در يک سرزميني مثلاً به نام حجاز يک سلسله برنامههايي مطرح است؛ اينگونه نيست. اگر مکه که کعبه را خدا در آن قرار دارد در هر نقطهاي از اين نقاط کره خاکي بود اين سؤال و اين مسئله بود که چرا آنجا و چرا اينجا نباشد! اصلاً مسئله قوميت در حج مطرح نيست، فارس و عرب و تُرک و امثال ذلک مطرح نيست، اين مکان و آن مکان مطرح نيست، اين حکومت و آن حکومت مطرح نيست. اگر کسي حج را از منظر الهي ببيند و اگر کسي اين آيات بينات و شواهد فوق العاده توحيدي را از منظر وحياني بنگرد هرگز چنين تصوري و توهّمي نميکند که اين سفر براي چه! حتي کساني که مکرر هم توفيق پيدا ميکنند به حج بروند باز براي آنها هم اين سفر يک سفر فوق العاده است.

لذا اين توهّمي که بعضاً پيش ميآيد و بعضاً اظهار ميکنند که حج براي چيست يا چرا مثلاً به سرزمين ديگران بروند و امثال ذلک به تعبير امام صادق(عليه السلام) يک دروغ است. اين را جامعه ما بدانند آحاد جامعه اسلامي چه در ايران عزيز و چه در کشورهاي ديگر بدانند که مسئله حج، مسئله توحيد است مسئله خداست مسئله جلال و شکوه آيات الهي و سنت الهي و سنت رسول مکرم اسلام است، احياء معارف و حِکَم و احکام الهي است، تعارف بين جوامع است تا همديگر را بهتر بشناسند و از منافع يکديگر بهره ببرند. اين تعبير امام صادق(عليه السلام) با تهديد همراه است که مبادا فکر کنند که احياناً اگر برنامهاي در سرزمين حجاز دارد برگزار ميشود مثلاً احترام به يک جرياني يا به قومي يا به نژادي يا به سرزمين و اقليمي است؛ هرگز! آن وادي غير ذي زرع را خدا براي خود انتخاب کرد و احدي در آن سرزمين نقشي ندارد. اينهايي که ميآيند و ميروند اينها اعتبارياند عبورياند؛ اما آن حقيقت اصيل از زمان ابراهيم خليل بلکه پيش تر: ﴿إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدیً لِلْعالَمِينَ‏﴾، اين براي اين منظور است.

لذا امام صادق(عليه السلام) فرمود: «كَذَبُوا لَوْ فَعَلَ هَذَا النَّاسُ لَعُطِّلَ هَذَا الْبَيْتُ»؛ اگر مردم معاذالله به خاطر مسائل سياسي اين کشور و آن کشور، به لحاظ مسائل اقليمي يا نژادي و امثال ذلک بخواهند به حج و مناسک حج نگاه بکنند، در حقيقت بيت الله  تعطيل خواهد شد و اين باعث ميشود که آن جلال و شکوهي که خداي عالم براي کعبه قرار داده است از دست برود، لذا فرمود: «كَذَبُوا لَوْ فَعَلَ هَذَا النَّاسُ لَعُطِّلَ هَذَا الْبَيْتُ»، اگر مردم چنين توهمي داشته باشند که اين در يک سرزميني در يک اقليمي در بين نژادي در بين حکّامي قرار گرفته است، نه! هرگز اين منظر محل نظر آنها نباشد، «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ هَذَا الْبَيْتَ قِيَاماً لِلنَّاسِ»،

اگر ما حتي بخواهيم تحولاتي را، تغييراتي را، دگرگونيهايي را در جوامع اسلامي ايجاد کنيم بايد به سمت کعبه به سمت بيت الله، به سمت حج، با شکوه بيشتري حرکت کنيم تا اين اتفاق بيفتد. از امام رضا(عليه السلام) اين سخن والا و عظيم وارد شده است که فرمود: «إِنَّمَا أُمِرُوا بِالْحَجِّ لِعِلَّةِ الْوِفَادَةِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ طَلَبِ الزِّيَادَةِ وَ الْخُرُوجِ مِنْ كُلِّ مَا اقْتَرَفَ الْعَبْدُ تَائِباً مِمَّا مَضَى مُسْتَأْنِفاً لِمَا يَسْتَقْبِلُ»؛ يکي ديگر از دريچههاي حکمتي که امام رضا(عليه السلام) به سوي حج براي ما گشوده است اين است که حجاج، ضيوف الرحمن هستند، مهمانان خدايند و خداي عالم هرگز مهمانش را رد نميکند بلکه خواستههاي آنها را اجابت ميکند، از لغزشها و خطاها و خطيئههاي آنها در ميگذرد و براي آنها آينده شايستهاي را رقم ميزند.

ميفرمايد که «إِنَّمَا أُمِرُوا بِالْحَجِّ»، امام رضا (عليه آلاف التحية و الثناء) ميفرمايند که خداي عالم جامعه انساني و موحدان عالم را به حج دستور داده است فرمان داده است تا اينکه مهماني خدا را بپذيرند و وفد و مهمان الهي باشند اولاً و طلب کنند زيادي و فزوني علم و معرفت و اخلاق و کمال و ادب و رها شدن از همه رذائل و کسب کردن همه فضائل که فزونيهاي جامعه ايماني است.

«وَ الْخُرُوجِ مِنْ كُلِّ مَا اقْتَرَفَ الْعَبْدُ» از آنچه که بندگان تا کنون براي خودشان کسب کردهاند از بديها و قبايح و عصيانها و طغيانها. انساني که از حج ميگذرد، گويا از يک درياي طهارتآوري ميگذرد که تمام گذشتهاش را پاک ميکند و منزه ميشود و زندگي جديدي را آغاز ميکند «تَائِباً مِمَّا مَضَى مُسْتَأْنِفاً لِمَا يَسْتَقْبِلُ»، اميدواريم که حجاج ما معتمران ما آناني که به قصد بيت الله با همه جلال و شکوه فقط و فقط به قصد توحيد الهي و زيارت آيات و بينات الهي حرکت کردهاند در يک شرايط فوق العادهاي قرار بگيرند همه گذشتهشان پاک و آيندهاي روشن و منوّر در جلوي چشمان آنها باشد.

«و السلام عليکم و رحمة الله و برکاته»