💢 ویژه برنامه ماه ذی الحجه 1445

سلسله سخنرانی های حجت الاسلام و المسلمین استاد مرتضی جوادی آملی در ماه ذی الحجه 1445هـ، با عنوان «نشان حج»

أعوذ بالله من الشيطان الرجيم

بسم الله الرحمن الرحيم

«الحمد لله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين».

منبر بزرگ و برتر جهان اسلام، حج است و خداي عالم بسياري از حقائق توحيدي را در کسوتي ويژه به ابراهيم خليل و ساير انبياي الهي نشان داده است: ﴿وَ أَرِنا مَناسِكَنا﴾، مهمترين بخشي که در حج همه حجگزاران بايد بدان توجه داشته باشند اين است که حج عهد الهي است، ميثاق و پيماني است که بنده با خدايش در اين رابطه برقرار ميکند.

خداي عالم ارادهاش بر آن است که بندگانش را موحد بسازد و راه سلوک و بندگي توحيدي را به آنها نشان بدهد و در حقيقت تمام حرکات و سکناتي که در سرزمين وحي اتفاق ميافتد و در باب اين عمل بزرگ اسلامي يعني حج صورت ميپذيرد، قدم به قدم براي نشان دادن مسير توحيد است. چه بسيار زيبا خداي عالم اين سفر را براي سالک و عبدش مهيا ميدارد. اولين و برترين ويژگي حج اين است که حج ميثاق و عهد الهي است. درست است که يک دستور الهي است اما نحوهاي را که خداي عالم براي اين دستور و فرمانش انتخاب ميکند بسيار عزيز و شريف است که هيچ معادلي براي آن نيست. برنامههاي ديني را خداي عالم در قرآن بيان فرموده است اما نحوه بيان حج به گونه ديگري است. در سوره مبارکه «حج» آمده است: ﴿وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلا﴾؛ اين امر که خداي عالم اين را به عنوان يک عهد براي خود بر انسانها قرار داده را با تعبير ﴿وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ﴾ بيان فرموده است.

بنابراين اولين گامي که انسان حجگزار در اين رابطه بايد بدان توجه کند گام معرفتي او اين است که او بايد خود را مهياي يک عقد، يک پيمان، بلکه يک ميثاقي بين خود و خداي خود بداند. چقدر خدا براي بندگانش عزت و عظمت قائل است که حج را به عنوان يک عهد، نه به عنوان يک دستور و يک فرمان بلکه ﴿وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلا﴾ قرار داده است.

براي اينکه اين عهد و اين پيمان به درستي روشن بشود و افراد اين ميثاق و پيمان را به درستي بيابند و براساس آن عمل بکنند لازم است که اين مناسک ارائه بشود، نشان داده بشود و رسول گرامي اسلام از حضرت ابراهيم اين يادگار را دارد که مسئله توحيد را چگونه بنماياند.

تمامي مواقيت و گذرگاههايي که در امر حج وجود دارد، از ميقات گرفته تا حرم، تا کعبه، تا عرفات، تا مزدلفه و مشعر، تا منا و تا برگشت و بازگشت به کعبه و طواف کعبه و نماز آن، همه و همه اينها در مسير وصول الي الله سبحانه و تعالي قرار ميگيرد. انساني که  وارد حرم الهي ميشود بايد خود را مهياي يک سفر الهي کند. از غير حق پاک بشود و با احرام، خود را از هر چه که غير خداست دور می دارد و با گفتن «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ‏»، خود را به حريم الهي ميخواهد نزديک بکند.

چه زيباست اين جملههايي که انسان حجگزار و همچنين عمرهگزار اينها را ادا ميکند. اجازه بدهيد چند تا از اين لبّيکها را که نشان عظمت و جلال اين پيمان است باهم مرور بکنيم. بله، اگر انسان لبّيک ميگويد، مراد از لبّيک عبارت از اين است که خدايا، من تو را شناختم اولاً به فرمان تو و به وعده تو و به عهد و ميثاق تو وفادارم ثانياً و آمدهام عهدم را عملي بکنم و اجرا بکنم و طرف اين پيمان تو قرار بگيرم و به سرزمين توحيد تو قدم بنهم:  «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ لَا شَرِيكَ لَك‏ لَبَّيْك‏».

انساني که به خدا جواب داده است و نداي الهي و اذان الهي را پاسخ مثبت داده و آمده در سرزمين وحي تا با خدا عهدش را عملي بکند از اين به بعد خدا را چه زيبا مييابد. خدا را در کسوت بهترين اوصاف و والاترين صفات و ملکات ميبيند. «لَبَّيْكَ ذَا الْمَعَارِجِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ دَاعِياً إِلَى دَارِ السَّلَامِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ غَفَّارَ الذُّنُوبِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ أَهْلَ التَّلْبِيَةِ لَبَّيْكَ»؛ ديگر اسامي و عناوين حق سبحانه و تعالي در اين ميثاق براي انسان معناي ويژهاي بايد پيدا کند. همه چيز را بايد انسان در اين لبّيکها ببيند خدا را و اسماء و اوصاف الهي را و ظهور حق را در اين عهد و اين پيمان در قالب اين لبّيکها ببيند و تا هر کجا که در فراز و فرود اين سفر هست خود را با اين لبّيکها در حقيقت محشور بدارد.

خداي عالم در اين باب فرمود که ﴿إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِين‏﴾، خداي عالم نيازي به حجگزاران و عمرهپردازان ندارد اما اين حجگزاراناند که ميتوانند در اين دعوت الهي و اين ضيافت الهي شرکت کنند. همان طوري که ماه مبارک رمضان ضيافت الهي است، اين مکان هم با اين مناسکي که دارد جاي مهمانان الهي است وفود الهي است و دسته دسته افراد از شرق و غرب عالم ميآيند تا خود را در اين پيمان و عهدي که با پروردگار عالم ميبندند استوار بدارند. انساني که اين حج را به عنوان يک عهد و ميثاق با خدا دانست و خود را در اين سفر با ميقات و احرام و لبّيکها و طواف و نماز و وقوف در عرفات و مشعر و منا و نظاير آن آشنا ميکند و قدم به قدم با اسرار و رموز اين حقائق آشنا ميشود، اين انسان گام در سرزمين توحيد نهاده است و ديگر هرگز به هيچ شرکي اعم از خفي و جلي و شرک حديث و کهن هرگز اعتنايي نخواهد داشت و ما براي اينکه جامعه انساني را جامعه اسلامي و موحدان عالم را بتوانيم در سرزمين اسلامي به درستي و عظمت نگاه بداريم بايد جريان حج را براي جوامع و براي امت اسلامي آنگونه که شايسته است بزرگ و عظيم بداريم.

هر چه که حج عظيم باشد و هرچه که حج باشکوه باشد دين باشکوه است. جامعه اسلامي و امت اسلام همگان چه آنهايي که در اين سفر شرکت ميکنند و چه کساني که توفيق شرکت مستقيم ندارند، گرچه قلبشان و جانشان براساس دعاهايي که در ماه مبارک رمضان داشتهاند که «اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عَامِي هَذَا وَ فِي كُلِّ عَام‏»، اين را آرزو ميکردند ترديدي نداشته باشند که اگر دل و جانشان با اين عهد الهي آميخته است دلشان با موحداني که در سرزمين وحي مشغول انجام حج هستند و آنها را دعا ميکنند و التماس دعا براي آنها دارند، اگر دلشان با آنها هست همه افراد عالم اسلام، همه موحدان اگر به حج بنگرند و جلوه حج را عهد و ميثاق الهي با همه بندگان بدانند چه آنها که مباشرةً حاضرند و چه آنهايي که تسبيباً در حقيقت حاضر هستند با اين عهد و پيمان الهي، خود را شريک ميدانند اين عظمت اسلام است.  ما اگر بخواهيم جامعه اسلامي را در اوج قدرت نگه بداريم در مقابل کفر و زندقه امروز جهان بشريت در مقابل تهديدها و تطميعهايي که امروز جهان به جهت گرايشهاي ماديگري و طبيعتگرايي و انسانگرايي از خداگرايي فاصله گرفته است هم انسانهاي موحد را نجات بدهيم هم ديگران را به اين سمت دعوت کنيم حج را به عظمت برگزار کنيم.

هم خداي عالم حج را در اوج و عظمت نگاه داشته و معرفي کرده و هم حجگزاران را وفود و ضيوف خود معرفي کرده و فرموده است افرادي که به حج ميآيند ضيوف الهي محسوب ميشوند. با چنين نگاهي ما ميتوانيم يک جامعه برين داشته باشيم. همه انسانها همه موحدان عالم همه کساني که با اديان الهي و اصيل آسماني آشنا هستند به امر حج توجه کنند و خصوصاً کساني که حجگزارند و خصوصاً کساني که مسئوليت برگزاري حج را دارند تماماً بايد تلاش کنند تا اولاً نشان دهند که اين حج عهد الهي است، ثانياً مناسک بر اساس ارائه وحي اتفاق افتاده است، ثالثاً حجاج و معتمران، وفود و ضيوف الهي هستند و در نهايت خداي عالم به همه آنها اجر عبوديت و بندگي را به احسن وجه خواهد داد إنشاءالله.

«و السلام عليکم و رحمة الله و برکاته»