به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی اسراء: به مناسبت میلاد باسعادت امام سجاد علیه السلام فرازهایی از بیانات حکیم متأله حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در خصوص سیره متعالی سید الساجدین (ع) را از نظر می گذرانیم.

امام سجاد(ع) و دستیابی به حكمت عبادات

سخنان امام سجاد (سلام‏ الله‌علیه) كه بر منبر شام ایراد فرمود، نشان می‏ دهد كه حضرات معصومین (علیهم‏السلام) به حكمت عبادات رسیده ‏اند. در بخشهایی از سخنان آن حضرت آمده است: «أنا بن مكّة ومنی، أنا بن زمزم وصفا» من فرزند مكه و منا هستم؛ یعنی آن عبادتی كه باید در مكه و منا انجام بگیرد من به آن رسیده ‏ام و آن عبادت مرا به اینجا رساند، نه اینكه من فرزند سرزمین مكه و منا هستم. آنان كه در منا زندگی می‏ كنند و اهل آن سرزمین ‏اند فرزند منا نیستند؛ آنكه قربانی می‏ دهد تا دین زنده و محفوظ بماند او فرزند مناست. با اینكه در این مسافرت حسین‏ بن علی(سلام ‏الله‌علیه) از مكّه برگشت و دیگر به مشعر و منا و عرفات نرفت و در منی قربانی نكرد، قبل از روز دهم ذی الحجه حضرت از مكّه به طرف كوفه حركت كردند، امام سجاد (علیه ‏السلام) هم به منا نرفت و قربانی نكرد، با این وجود فرمود: من فرزند مكه و منا هستم.

آن كسی كه حاضر است بهترین شهدا را نثار و ایثار كند تا دین خدا محفوظ بماند، او به حقیقتِ قربانی رسیده است؛ او فرزند مناست گرچه منا نرفته باشد.

خداوند كریم در بیان حكمت قربانی، می‏ فرماید: این قربانی كردنْ ظاهری دارد و باطنی. ظاهر قربانی به خدا نمی‏ رسد؛ امّا باطن آن به خدا می‏ رسد. ﴿لن ینال الله لحومها ولا دماؤها ولكن یناله التقوی) یعنی گوشت و خون قربانی به خدا نمی ‏رسد ولی آن تقوایی كه در قربانی و كشتن گوسفند و شتر، كه روح و درون و حكمت این عبادت است، به خدا می ‏رسد.

در جاهلیت وقتی قربانی می‏ كردند، مقداری از گوشت قربانی را به دیوار كعبه می‏ آویختند و مقداری از خون آن را به دیوار می‏ مالیدند تا قبول بشود!

اما اسلام روی این كار خطّ بطلان كشید. پس انسان متّقی كه در حقیقت به باطن عبادت رسیده و می‏ كوشد كه به حكمت نهایی عبادت برسد به خدا می‏رسد.(1)

معظم له در قلمی زیبا به کلام گهربارزینت عبادت کنند گان در رابطه با حقوق قلب و چشم در راستای بینش واقعی حقایق الهی پرداخته و مرقوم داشتند: پوشاندن چشم از نگاه حرام و نگریستن به آنچه را كه خدا امر فرموده، از حقوق چشم به شمار می ‏آید.چشم را پیامبرِ دلْ نامیدند كه فرمان او می‏ برد و هرگونه نگاه بیجا، ظلم و تعدی در حق اوست و آن را تیر زهرآگین از تیرهای شیطان دانسته ‏اند كه با نگاه حرام، تیرِ آن به جان انسان اصابت می‏ كند.

 خداوند چشم را در انسان قرارداد تا حقایق هستی را مشاهده نموده و به عظمت خالق پی برد؛ نه اینكه هر چه در مقابلش افتاد بنگرد و دل را تحریك كند. بسیاری از اضطراباتِ قلب به واسطه نگاه های آلوده و حرام است. زمانی كه نگاه پاك باشد دل روشن می‏ شود، ولی زمانی كه چشم آلوده به گناه شد، لغزش دل بر صاحبش آشكار می ‏گردد و زمانی كه حق بصر ادا شود، شخص اهل بصیرت می ‏شود و حق آن را امام سجاد(علیه‌السلام) در راستای آیه كریمه سوره نور تفسیر می‏فرماید كه :«حق البصرِ اَنْ تغضَّه عما لا یحلُّ لك و تعتبر بالنظر به»؛ حق بینایی آن است كه آن را بپوشانی از آنچه دیدن آن حرام است و با دیده عبرت‏ انگیز به حوادث بنگری.(2)

آیت الله العظمی جوادی آملی با استناد به فرمایشات آن حضرت حق خدای بزرگ بر انسان را بندگی مخلصانه یک بنده مطرح کرده و آورده اند: امام سجّاد(علیه‌السلام) می‏ فرماید: حق خدای بزرگ بر تو آن است كه او را بندگی كرده، چیزی را شریك او قرار ندهی، هرگاه این حق خداوندی را با اخلاص عمل نمودی، خدای بزرگ بر خود واجب كرده كه امور دنیا و آخرت تو را كفایت كند.

معظم له به گوشه ای از دیگر حالات معنوی و رفتاری آن حضرت پرداختند و مرقوم داشتند: وقتی انسان دست به دعا برداشت، طبق روایات و سنت معصومین (علیهم ‏السلام) مستحب است آن را بر سر و صورت خود بكشد؛ برای اینكه لطف خدا به این دست پاسخ داده است. دستی كه به سوی خدا دراز شود، یقیناً خالی بر نمی‏ گردد و دستی كه عطای الهی را دریافت كرد، گرامی است، لذا خوب است آن را به صورت یا به سر بكشد.گاهی امام سجاد (سلام ‏الله‌علیه) چیزی كه به سائل مرحمت می‏ فرمودند، دست مبارك را می‏ بویید و می‏ گفت: این دست به دست الهی رسیده؛ چون خدا فرمود: ﴿هو یقبل التوبة عن عباده ویأخذ الصدقات﴾ (3)

حضرت امام سجاد (علیه‌السلام) اگر كلوخی را در معبر می‏دیدند از مركب پیاده می‏ شدند و آن را از راه، دور می‏ كردند كه مزاحم رهگذر نشود.

پاورقی.........................................................................

(1) حكمت عبادات ، ص 35

(2) حق وتكلیف دراسلام ص304

(3) حكمت عبادات ص215