پایگاه اطلاع رسانی اسراء: نشست علمی «اهتمام به استقلال حوزه در اندیشه و سلوک آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی(ره)» با حضور و ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی‌آملی روز پنجشنبه 4 اسفند در محل کتابخانه آیت الله بروجردی در مسجد اعظم قم برگزار گردید.

​​​​​​​اهتمام آیت الله العظمی صافی به استقلال حوزه

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اسراء: حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در نشست علمی «اهتمام به استقلال حوزه در اندیشه و سلوک آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی(ره)» اظهار داشت: این سخن استقلال حوزه سخن عامی است و آقایان مراجع بزرگوار هم راجع به آن اظهار نظر فرموده اند، اما مرجع بزرگوار آیت الله العظمی صافی، با اهتمام بیشتر، با بیانات واضحتر و با همه جانبهنگری که در این رابطه داشتند و به خصوص بخاطر تجربهای که در فضای مرجعیت در محضر حضرت آیت الله العظمی بروجردی استفاده کردهاند، نکات بسیار ارزشمندی را ارائه فرمودند که برای همه ما چراغ راهی خواهد بود.

باید به استقلال اصل دین توجه شود

ایشان با بیان اینکه ما باید اول استقلال دین را اثبات کنیم و بعد به استقلال حوزه بیندیشیم، اظهار داشت: مطالب خود را در دو فصل «استقلال اصل دین» و «استقلال حوزه» تقدیم می کنم؛ اگر ما به استقلال اصل دین توجه کنیم و آنچه را که اراده تشریعیه حضرت حق سبحانه و تعالی نسبت به اصل دین بوده است را مورد دقت و مطالعه قرار دهیم متغیری از آن به نام نهاد حوزه تکلیفش مشخص میشود. چرا که حوزه متأثر از حقیقت دین است و دین هر شأنی را که داشته باشد حوزه خود را ملتزم میداند که براساس آن مسیر حرکت کند.

دین جز به اراده حق تعالی، به هیج امری اتکا ندارد

استاد مرتضی جوادی آملی با بیان اینکه دین بتمامه مستقل است و جز به اراده حق تعالی اتکا ندارد، اظهار داشت: مبدأ دین عبارت از اراده تشریعیه حضرت حق سبحانه و تعالی است و هیچ امری غیر از اراده تشریعی حق، در این امر مدخلیت ندارد و عجیب است که این سلب یک سلب مطلق است که هیچ کسی غیر از خدا هر چند پیغمبر باشد و یا نبی خاتم باشد، در حوزه دین خدا کمترین دخالتی ندارد. آنها صرفاً به عنوان رسول و پیامآور اراده الهی هستند ولاغیر. یعنی در همه مراتب و شؤونش معارف دین، حِکم دین، احکام دین، باید براساس اراده تشریعیه باشد. ﴿آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّه‏﴾.

ایشان بیان داشت: وقتی امور عمدهای در حوزه دین اتفاق افتاد مثل تغییر قبله، صلح حدیبیه، ابلاغ مقام امامت برای علی بن ابیطالب(علیه السلام)، شاید بعضی نمیتوانستند بپذیرند و برایشان مورد شک بود و فکر میکردند این موضعی که پیامبر گرامی اسلام گرفته، یک موضع شخصی است، در حالی که اندیشه و انگیزه پیامبر به زمامداری الهی بوده و زبان او در کام جز به اراده الهی حرکت نمیکرده است.

استاد مرتضی جوادی آملی اظهار داشت: ما حوزویان باید بیشتر این معنا را بیابیم و عدم دخالت پیامبر و آل او را در اصل دین بهتر متوجه شویم، شارع مقدس پروردگار عالم است و پیامبر گرامی اسلام با اینکه عقل کل است اما یک آموزه از خود ندارد.

مبلغین در تبلیغ و تبیین دین، نباید جز خدا از کسی هراس داشته باشند

ایشان با بیان اینکه مبلغین در تبلیغ و تبیین دین نباید جز خدا از کسی هراس داشته باشند، بیان داشت: همین آیه کریمهای که مربوط به مبلّغین است ﴿الَّذينَ يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ﴾، یعنی بارزترین شأن و منزلت کسانی که مبلغ دیناند و بناست که از دین سخن بگویند این است که هرگز از غیر خدا سخن نگویند و از غیر خدا هراسی نداشته باشند. این ﴿يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ﴾ ناظر به این است که به هیچ جایی نه طمعی باشد نه تهدیدی باشد و نه هیچ چیز دیگری.

معنای حقیقی استقلال دین

وی بیان داشت: دین در حقیقت از جایگاه پروردگار عالم و براساس اراده تشریعیه اوست و هیچ احدی و چیزی در این رابطه دخلی ندارند واین معنای حقیقی استقلال دین است.

نهاد حوزه در راستای استقلال دین، باید استقلال خود را حفظ کند

استاد مرتضی جوادی آملی در بخش دوم از سخنان خود به بحث استقلال حوزه پرداخت و اظهار داشت: حوزه، عهدهدار امر دین است لذا باید دین را اولاً خوب بفهمد و تفقه در دین داشته باشد ﴿فَلَوْ لاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ﴾، این تفقه در دین، این پذیرش دین، این تربیت استاد و شاگرد و همه آنچه را که به اینها برمیگردد همه اینها نقشآفریناند در اینکه این استقلال دین آسیب نبیند.

ایشان با بیان اینکه مهمترین بخش استقلال دینی استقلال فرهنگی است، اظهار داشت: معنای استقلال مانند عدالت، یک معنای جنسی دارد و انواع مختلفی دارد که شامل همه انحاء و انواع استقلال میشود، مهمترین بخش استقلال دینی استقلال فرهنگی است که به هیچ جایی جز اراده حق سبحانه و تعالی تکیه نکند.

وی درباره تعامل حوزه با حاکمیت اظهار داشت: مسئله حکومت و مسئله حوزه از مواردی است که نقطه تماس دارد و ما مبتلای به این قصه هستیم باید چارهجویی کنیم از جایگاه دین این مسئله را بیابیم. این دینی که دارد به پیغمبرش میگوید اگر شما کمترین تمایلی به یکی از این جریانها داشته باشید، شما را از مسیر خارج میکند ﴿لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ﴾، این مسئله وقتی در این حد با پیامبر گرامی اسلام دارد مطرح میشود، قطعاً در باب حوزه خیلی شدیدتر و خیلی جدیتر مطرح است.

استاد مرتضی جوادی آملی اظهار داشت: نهاد حوزه باید در راستای استقلال دین که به هیچ امری وابسته نیست، استقلال خود را حفظ کند. ما فکر نکنیم که اگر فلان جا یک تمایلی نشان دادیم، یک شعاری دادیم یک پرچمی بلند کردیم و امثال ذلک این تمام میشود اینجور نیست. قدرت مایل است هر جایگاهی که هست این را در حقیقت به خودش اختصاص بدهد.

لزوم استقلال حوزه در جهات مختلف فرهنگی، اقتصادی و اداری

ایشان تاکید نمود: حوزه باید در اشکال مختلف استقلال خودش را حفظ کند، یکی از مهمترین آنها مسئله استقلال اقتصادی حوزههای علمیه است، یکی دیگر از عمده ترین جهات استقلال، استقلال اداری است که باید در انتخاب مسئولان اداری حوزه ها حفظ شود، یکی دیگر هم استقلال فرهنگی است که حوزه باید نگرش های دینی خودش را در ارتباط با جایگاه دین، مراسمات و سنت ها بیان کند و مراکز فرهنگی از حوزه پیروی کنند نه اینکه حوزه را وادار کنند تا به سمت خاص فرهنگی که آنها ترسیم می کنند، حرکت نماید؛ اگر در این موارد استقلال حوزه حفظ نشود حوزه را به این طرف و آن طرف می کشانند و از او می خواهند تا مطابق میل آنها سخن بگوید!

ایشان در پایان اظهار داشتند: اینگونه گفتگوها برای جهتگیری نیست بلکه برای این است که شفاف و روشن شویم و خدمت شایستهای را برای نظام و حکومت و حوزه بخواهیم ایجاد بکنیم. در حقیقت ما نفی کسی یا اثبات کسی را نداریم بلکه میخواهیم جایگاهی ایجاد بشود که این جایگاه مطابق با شأن و شایستگیهای یک حوزهای است.

​​​​​​​