پایگاه اطلاع رسانی اسراء: جلسه درس اخلاق هفتگی آیت الله العظمی جوادی آملی این هفته نیز در محل مسجد اعظم قم به صورت حضوری و با حضور اقشار مختلف مردم برگزار گردید.

آیت الله العظمی جوادی آملی در این جلسه، به شرح حکمت 126  نهج البلاغه پرداختند.

معظم له بیان داشتند: کلام حضرت این است که «عَجِبْتُ لِلْبَخِيلِ يَسْتَعْجِلُ الْفَقْرَ الَّذِي مِنْهُ هَرَبَ وَ يَفُوتُهُ الْغِنَى الَّذِي إِيَّاهُ طَلَبَ، فَيَعِيشُ فِي الدُّنْيَا عَيْشَ الْفُقَرَاءِ وَ يُحَاسَبُ فِي الْآخِرَةِ حِسَابَ الْأَغْنِيَاءِ؛ وَ عَجِبْتُ لِلْمُتَكَبِّرِ الَّذِي كَانَ بِالْأَمْسِ نُطْفَةً وَ يَكُونُ غَداً جِيفَةً؛ وَ عَجِبْتُ لِمَنْ شَكَّ فِي اللَّهِ وَ هُوَ يَرَى خَلْقَ اللَّهِ؛ وَ عَجِبْتُ لِمَنْ نَسِيَ الْمَوْتَ وَ هُوَ يَرَى [مَنْ يَمُوتُ] الْمَوْتَى؛ وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَنْكَرَ النَّشْأَةَ الْأُخْرَى وَ هُوَ يَرَى النَّشْأَةَ الْأُولَى؛ وَ عَجِبْتُ لِعَامِرٍ دَارَ الْفَنَاءِ وَ تَارِكٍ دَارَ الْبَقَاءِ».

ایشان بیان داشتند: بیانات نورانی ائمه چند بخش است، برخی از آنها مربوط به اصل دعوت به یک کار خوب و پرهیز از کار بد است، یعنی تنها امر به شی ء و نهی از شیء دیگر است، بدون اینکه فایده و زیان آن را ذکر کنند، برخی دیگر از روایات که به علل الشرایع معروف است که در آن اگر به کاری امر شده، مصالح آن را نیز بیان می کنند و اگر از کاری نهی شده است، مفاسد آن را ذکر می کنند، برخی دیگر از روایات، در امر به فعل یا نهی از فعل دیگری، ثواب و عقاب افعال را نیز ذکر کرده اند و یک سلسله اموری هم هست که تحلیل است، فرموده اند اینکه مورد امر است موجب عظمت روح می شود و آن کار که مورد نهی است، موجب نزول و خفت روح است؛ پس گاهی تعالیم اخلاقی با تحلیل همراه است، گاهی با دستور، گاهی با ذکر ثواب و عقاب افعال!

معظم له اظهار داشتند: بین  «تعجب» و «عجب»، فرق علمی و جوهری است، تعجب امری ادراکی است و عجب امری نفسانی و اخلاقی؛ عجب مطلقا بد است، ولی تعجب، می تواند خوب یا بد باشد، هم مذموم و هم محمود داریم، گاهی انسان متعجبانه به آیات الهی می نگرد، و از این طریق معارف الهی را بهتر می شناسد و درک می کند که تعجب محمود است، و گاهی کسی که به امر زشتی عادت کرده، به جاهلیت عادت کرده، به عقل و عدل و توحید که می رسد تعجب می کند، این تعجب مذموم است!

ایشان بیان داشتند: گاهی انسان به خاطر انس با آداب بد، عقاید بد و اخلاق بد، یک آداب خوب، عقیده خوب و اخلاق خوب که ببیند تعجب می کند، گاهی هم از سنخ دیگری است در روایات هست که خیلی افراد پول می دهند که بنده بخرند، اما اخلاق به کار نمی برند که آزادها را بخرند، اخلاق به کار نمی برند که جامعه به اینها علاقه مند شوند، در حالی که همه افراد به کسی که مودب و با اخلاق است، نه بیراهه می رود و نه راه کسی را می بندند، به او احترام گذاشته و علاقه مند هستند!

آیت الله العظمی جوادی آملی اظهار داشتند: امیرالمومنین در این کلام خود، تحلیل یک سری مسائل اخلاقی را بیان می کنند که من تجب می کنم که برخی از افراد از یک کار زشت می خواهند پرهیز کنند، به دام کار زشت تری پناه می برند، این تحلیل است که اگر کسی بخیل بود، از چاه کوچک فرار می کند اما به چاه بزرگ تری می افتد، حضرت می فرماید من تعجب می کنم که چرا این کارها را انجام می دهند، اگر این کار را برای رهایی از فقر می کنید، به خطر بدتر دچار می شوید «عَجِبْتُ لِلْبَخِيلِ يَسْتَعْجِلُ الْفَقْرَ الَّذِي مِنْهُ هَرَبَ وَ يَفُوتُهُ الْغِنَى الَّذِي إِيَّاهُ طَلَبَ» تعجب می کنم از انسان بخیل که بخل می ورزد که گرفتار فقر نشود، چنین شخصی هم اکنون گرفتار فقر است، چون نمی داند که راهش این نیست، او اگر بخواهد آینده خوبی داشته باشد باید ببخشد که ده برابر بگیرد، انسان اگر جود و سخا داشت یقین داشته باشد که جای آن پر می شود، مانند ظرف آبی که از رودخانه بر می داریم و همان وقت پر می شود! حضرت در کلام دیگری نیز می فرماید: آن كه پاداش الهى را باور دارد، در بخشش سخاوتمند است.

ایشان ادامه دادند: حضرت امیرالمومنین بعد فرمود: «فَيَعِيشُ فِي الدُّنْيَا عَيْشَ الْفُقَرَاءِ وَ يُحَاسَبُ فِي الْآخِرَةِ حِسَابَ الْأَغْنِيَاءِ»؛ این شخص کسی است که در دنیا فقیرانه زندگی می کند و در آخرت اغنیاء و توانگرانه باید حساب پس بدهد، مرحوم کلینی می گوید، اغنیاء دو قرن دیرتر از فقراء وارد بهشت می شوند برای همین که باید حساب و کتاب پس بدهند.

آیت الله العظمی جوادی آملی بیان داشتند: امیرالمومنین در ادامه کلام خود می فرماید من تعجب می کنم از انسان متکبر، در حالی که قبلا نطفه بوده و  فردا نیز مرداری بیش نیست و تعجب می کنم از کسی که مخلوقات را می بیند، نظم را مشاهده می کند، اما در وجود خالق و ناظم شک می کند و تعجب می کنم از کسانی که به این فکر نیستند که بعد مرگ چه اتفاق می افتد، آیا انسان مثل درخت است که بعد از مرگ تبدیل به هیزم می شود و تمام، یا مانند پرنده ای است که با مرگ از قفس آزاد می شود؟ اگر آزاد شدن پرنده هست که هست باید بدانیم که پس از این جهان به کجا می رویم! تعجب می کنم از کسانی که مردگان را می بینند و مرگ را فراموش می کنند، این که فرموده اند زیارت قبور ثواب دارد، نه تنها برای رفتگان ما، که برای خود زائر نیز ثواب دارد چون تذکره موت از بهترین پند و اندرزهاست. تعجب می کنم از کسی که پدیدآورنده نخستین را دیده و می بیند و منکر روز رستاخیز است و تعجب می کنم از کسانی که تمام تلاششان این است که دار فناء را آباد کنند در حالی که دار بقاء را خراب می کنند، در حالی که اگر آخرتی نباشد، این دنیا، بازی است و خداوند می فرماید ما که دنیا را آفریدیم، بازیگر نیستیم، هیچ انسان تشنه ای با لعاب دهان سیر نمی شود، با بازی کسی سیراب نمی شود، این عالم را خلق کردیم و ما بازیگر نیستیم.

آیت الله العظمی جوادی آملی در ابتدای جلسه درس خود، مردم را به خواندن دعای استسقاء که در صحیفه سجادیه آمده است توصیه فرمودند و دعا فرمودند این دعاها به برکت خون پاک شهداء ـ ان شاء الله ـ مستجاب شود.